Namiętność, intymność i zaangażowanie to trzy składniki miłości pomiędzy kobietą i mężczyzną – twierdzi amerykański psycholog prof. Robert Sternberg. Ten podział pomaga zrozumieć, jak możemy szczęśliwie funkcjonować w związku.

Namiętność

Namiętność jest połączeniem zachwytu, pragnienia fizycznej bliskości, poczucia wzmożonej energii (niektórzy doświadczają jej na odwrót jako odpływ energii) z niepokojem o tę drugą osobę: o to, że w jakiś sposób ją stracę (stąd towarzysząca jej niekiedy zazdrość). Namiętność przybiera swoje szczytowe natężenie, wtedy gdy nasza miłość się zaczyna (jesteśmy zakochani). Ma bardzo silną dynamikę – szybko rośnie, przyprawiając nas o motylki w brzuchu, poczucie szczęścia i radości, i szybko spada. I tu łatwo o pierwszy dramat. Osobom, które się tego nie spodziewają, trudno zrozumieć, co się stało, że już o nim/o niej nie myślę nieustannie, mogę bez niego/niej funkcjonować przez kilka godzin. Czy to oznacza, że przestałem kochać?

Spieszę z uspokojeniem. To oznacza jedynie, że nasza miłość wchodzi w nowy etap. Zaprasza nas do świadomej współpracy po to, by stać się bardziej esencjonalna i przynieść nam jeszcze więcej szczęścia.

Warto uświadomić sobie, że z okresem namiętności łączą się uczucia nierealistyczne. Postrzegając drugą osobę, widzimy ją przez różowe okulary, zauważamy tylko zalety, ignorujemy wady. Budujemy sobie jej obraz bez skazy. Gdy namiętność zaczyna mijać, w wizerunku ukochanej osoby zaczynamy dostrzegać niedociągnięcia, rysy, potem szczeliny. Okazuje się, że nasz obraz był nierealistyczny. Spod niego wychodzi prawdziwa osoba z cnotami i przywarami, którą możemy pokochać.

Intymność

Drugim elementem miłości jest intymność lub inaczej budowanie bliskości. Składa się na nią pragnienie dobra partnera, szacunek dla niego, budowanie wzajemnego zrozumienia, wymiana osobistych informacji. To miłość oparta na przyjaźni. Jej dynamika jest zdecydowanie łagodniejsza niż namiętności – rośnie powoli, jeszcze wolniej opada.

Dlaczego się tak szybko nie rozwija? Na początku jesteśmy zakochani, ale nie potrafimy się dogadać. Nie wiemy, jakie druga strona ma słabe punkty, jakich tematów nie poruszać, by jej nie urazić. Z czasem uczymy się, co można i należy robić, a czego nie. Mąż już wie, że jeśli żona ma chandrę, dobrze jest wyjść z nią na lody. Albo wymyć – z zaskoczenia – naczynia. Wtedy humor jej wraca. Żona wie, że mąż spięty po ważnym spotkaniu najlepiej się rozluźni – gdy obejrzy mecz. Albo wyjdzie z kolegami zagrać w kosza.

Intymność jest bardzo przydatnym składnikiem miłości. Gdy zakochanie powoli zanika, to ona pomaga nam zdecydować, że się nie rozchodzimy, tylko zostajemy razem. Bo jest nam ze sobą dobrze, wiele nas łączy, zbudowaliśmy więź.

Janusz Wardak podkreśla, że pozytywne uczucia, które pomagają budować związek na początku, z czasem stają się przeszkodą. Dzieje się tak wtedy, gdy stają się rutynowe. Bo nie da się zawsze tak samo reagować i odnosić sukcesu emocjonalnego. Trzeba być uważnym i wrażliwym na to, co dzieje się w drugiej osobie, i reagować adekwatnie, a nie rutynowo.

I tu mam przestrzeń do działania: poznawać tę osobę coraz bardziej, uczyć się wzmacniać ją emocjonalnie, wspomagać jej rozwój i pozwalać jej, by dla mnie mogła uczynić to samo. Jeśli nic nie będziemy robić, by budować intymność, powoli zacznie spadać, co jest dla małżeństwa groźne. Dr Andrzej Ładyżyński z Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego mówi wprost, że zdrada w małżeństwie zaczyna się od zaprzestania budowania więzi.

Zaangażowanie

Trzecim elementem miłości, wyróżnianym przez prof. Sternberga, jest zaangażowanie. To uczucia i działania nakierowane na stworzenie trwałego związku. To jasny cel przed oczami – nawet wtedy, gdy napotykamy na przeszkody. (Niektórzy twierdzą, że im więcej przeszkód, tym lepiej, bo one umacniają więź. Do pewnego stopnia... Przy pewnym nasileniu – uwaga – mogą doprowadzić do rozbicia związku). Zaangażowanie jest niemal całkowicie racjonalne. Wynika z mojej decyzji: tak, chcę z tą osobą być, zależy mi na niej i będą podejmował/a konkretne działania, by ten związek przetrwał.

Ważne, by zaangażowanie łączyć w małżeństwie z budowaniem więzi i podsycaniem namiętności. Oparcie związku tylko na zaangażowaniu mogłoby okazać się groźne. Wyobraźmy sobie: zaangażowanie rośnie, związek trwa, mamy bilans zysków i strat. Może nie jesteśmy zachwyceni, ale jakoś nam ze sobą jest. Problem polega na tym, że w którymś momencie możemy stwierdzić, że nie trzyma nas już nic innego, tylko zaangażowanie, że emocjonalnie nie jesteśmy ze sobą związani i już nie mamy ani ochoty, ani siły wzmacniać swojego zaangażowania.

Bez obaw. Możemy temu zaradzić. O tym jak – w kolejnym artykule.

Tekst powstał na podstawie wykładów Janusza Wardaka, męża z 20-letnim stażem, ojca dziewięciorga dzieci, moderatora praktycznych kursów dla małżonków metodą analizy przypadku (case study), organizowanych przez stowarzyszenie Akademia Familijna.