AGNIESZKA KONIK-KORN: – MFFZG w Zakopanem organizowany jest niemalże od pół wieku. Jaka jest historia tego wydarzenia?

AGNIESZKA GĄSIENICA-GIEWONT: – historia festiwalu jest zarówno ciekawa, jak i bogata. Jego dzieje sięgają czasów II RP, a rodowód festiwalu można łączyć z koncepcją „Związku Ziem”, która wyrosła na gruncie podhalańskiego regionalizmu. Skonkretyzował ją w latach 20. XX wieku Władysław Orkan. Proponowana przez niego koncepcja zakładała zjednoczenie wszystkich grup zamieszkujących polskie Karpaty, od Huculszczyzny aż po Beskid Śląski, i stworzenie dla nich wspólnego programu rozwoju. Podobne cele mieli twórcy „Święta Gór”, którzy w 1935 r. do Zakopanego zaprosili muzyków, tancerzy, śpiewaków, twórców i artystów ludowych z terenu całych polskich Karpat i już wtedy to spotkanie miało charakter konkursu. II wojna światowa przerwała organizację tych spotkań, ale 20 lat po jej zakończeniu idea górskiego święta odżyła w nieco innej formie, pod nazwą „Jesieni Tatrzańskiej”, i miała być przedłużeniem sezonu artystycznego w Zakopanem. We wrześniu 1965 r. na scenie kina „Giewont” wystąpiły cztery miejscowe zespoły, które zachwyciły widzów. Był to sygnał dla organizatorów, że folklor widowiskowy może być największą atrakcją zakopiańskiego święta, i tak też się stało. W 1968 r., oprócz polskich zespołów, zaproszono grupy z zagranicy i tę datę uważamy za pierwszy Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem. Festiwal odbywa się odtąd co roku, oprócz 1982 r., kiedy ze względu na sytuację polityczną został odwołany. W latach 90. termin festiwalu przesunięto na sierpień. Od początku jest on jednym z najważniejszych wydarzeń organizowanych przez miasto Zakopane. Celem, który od lat przyświeca festiwalowi, jest popularyzacja oraz ochrona materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a także utrwalenie wartości tradycji i więzi międzyludzkich. Festiwal ma także wymiar edukacyjny.

– Na czym polega konkursowa formuła festiwalu?

– Zawsze zwracano uwagę na sposób, w jaki prezentuje się folklor widowiskowy. Występy zespołów ogromnie różniły się od siebie – jedne przedstawiały tańce, inne obrzędy ludowe czy śpiewy. Jurorzy zgłosili potrzebę zawężenia zasad i opracowano regulamin pod kierunkiem prof. Romana Reinfussa. Wprowadził on 3 kategorie, w których oceniane były zespoły: folklor w formie autentycznej, artystycznej i stylizowanej. W 1975 r. wprowadzono również kategorię folkloru rekonstruowanego na podstawie literatury i zapisów archiwalnych, ale wkrótce z niej zrezygnowano. Do dnia dzisiejszego zespoły oceniane są w powyższych 3 kategoriach, a nagrodami głównymi są odpowiednio: złota, srebrna i brązowa ciupaga.

– Jak dobierani są uczestnicy festiwalu?

– Festiwal znany jest na całym świecie, dlatego zespoły same zgłaszają się do organizatora, czyli Biura Promocji Zakopanego. Ponieważ tych zespołów jest bardzo dużo i nie ma możliwości, by te same grupy prezentowały się co roku, do konkursu można zgłaszać się co 5 lat. Nieraz sami, jako organizatorzy, wyszukujemy atrakcyjne grupy z całego świata; zwracamy uwagę na stroje, śpiew, obrzędy. Polskie zespoły, które będą brać udział w konkursie, są typowane dopiero na przełomie lipca i sierpnia podczas Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu. Dlatego co roku jest to pewna niespodzianka.

– Jednym z charakterystycznych wydarzeń festiwalu jest barwny korowód, który przejdzie ulicami Zakopanego...

– Oficjalna inauguracja festiwalu zawsze ma miejsce w niedzielę – w 3. dniu wydarzenia (w tym roku będzie to 23 sierpnia). Zazwyczaj zaczynamy na Kasprowym Wierchu lub nad Morskim Okiem, dokąd przybywają przedstawiciele zespołów. Następnie w kościele Świętego Krzyża uczestniczymy we Mszy św. ekumenicznej, modląc się o pokój na świecie. Stamtąd rusza korowód, który przez ul. Zamoyskiego i Krupówki schodzi na Równię Krupową. Podczas korowodu prezentują się wszystkie zespoły uczestniczące w festiwalu. Jest to wydarzenie, które rokrocznie przykuwa największą uwagę turystów. Tu wszystkim udziela się radość i klimat tego wydarzenia. Zespoły także są podbudowane, bo spotykają się z ogromną serdecznością i zainteresowaniem ludzi, z którymi mają bezpośredni kontakt.

– W czym zatem będą mogli w tym roku uczestniczyć odwiedzający Zakopane turyści?

– Program festiwalu dostosowany jest do możliwości osób pracujących i tych, którzy spędzają wakacyjny czas na górskich szlakach. Występy odbywają się przez cały tydzień w dwóch popołudniowych blokach – o godz. 17 i o 20.30. Dla osób, które nie korzystają z uroków gór lub gdy pogoda nie sprzyja wędrówkom, przygotowaliśmy także bogatą ofertę zajęć przed południem. Szczególnie zapraszamy rodziny z dziećmi, dla których przygotowaliśmy warsztaty rękodzieła, wycinanek łowickich, bibułkarstwa, garncarstwa czy malarstwa na szkle. W tym roku będą także prowadzone animacje zabaw sprzed lat, z tradycyjnymi zabawkami. Będzie także można nauczyć się grać na instrumentach pasterskich i na dudach.
Od poniedziałku do czwartku będziemy uczestniczyć w Międzynarodowym Konkursie Kapel, Śpiewaków i Instrumentalistów Ludowych oraz w dniach narodowych – w tym roku będą to dni: hiszpański, ukraiński oraz grecki. Będzie można skosztować wytworów kuchni regionalnej, nauczyć się tańców i śpiewów z tych krajów. Przewidziany jest także dzień górali polskich. W czasie trwania festiwalu będą również otwarte pracownie twórców ludowych, a także zakopiańskie galerie i muzea, do których będzie można wejść bezpłatnie. Odbędą się także sesje naukowe na temat kulturowych wymiarów pogranicza czy warsztaty folklorystyczne dla młodych, w których będzie poruszony temat gwary podhalańskiej. Wstęp na większość wydarzeń jest bezpłatny.
Konkursy i prezentacje będą odbywać się w plenerze, w Osadzie Festiwalowej i w Namiocie Festiwalowym na Dolnej Równi Krupowej. Każdy może przyjść, a cały program festiwalu dostępny jest na stronie: www.mffzg.pl oraz na Facebooku.