Reklama

Niedziela Kielecka

Wielka Noc, czyli Pascha – w prawosławiu

Czym nasza, katolicka i polska Wielkanoc, poza rozbieżnym zazwyczaj terminem, różni się od Paschy w prawosławiu? Domyślamy się, że długością, bo obrzędy Kościoła Wschodniego celebrowane są długo

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Co to jest płaszczenica, dlaczego przy koszyczkach mocuje się świeczki i jak zrobić paschalny deser – o tym wszystkim można się dowiedzieć, odwiedzając wystawę w Muzeum Wsi Kieleckiej pt. „Prawosławne Święta Wielkanocne – ikona karpacka między Wschodem a Zachodem”. Z prezentacją świąt w siedzibie Muzeum, czyli w kieleckim Dworku Laszczyków, związany jest także pokaz ikon.

Na stołach i w koszyczkach

A zatem świąteczny stół. W sumie podobny do naszego, w kolorycie, doborze potraw. Ale na tym prawosławnym jest np. „kulicz” – wysokie ciasto drożdżowe, pieczone w garnuszku lub stalowej puszcze, na którym umieszczane są inicjały X.B. – Christos Woskries – Jezus Zmartwychwstał. – Tradycyjnie z okazji Świąt Wielkiej Nocy na prawosławnym stole pojawia się pascha, rodzaj świątecznego przysmaku, przygotowywanego z jajek i mleka lub długo ucieranego sera, z dodatkiem cukru i bakalii – mówi Beata Wojciechowska, kierownik działu etnografii. Dodaje, że do przygotowania paschy stosuje się specjalne deseczki („pasocznice”), wykonane z drewna lipowego, które nie wchłania zapachów. Deseczki nadają deserowi kształt ściętej piramidy. Izby, stół i koszyczki ze święconką dekorują haftowane płócienne wstęgi i pasy.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

A kobiałki ze święconką są duże i zasobne – poświęcone pokarmy będą spożywane przez cały Tydzień Paschalny. W koszyczkach są więc bochny chleba i sól, jajka, sery, kiełbasy i szynki, słonina, chrzan, wielkanocne babki. Niektórzy wkładają do koszyczka ów drożdżowy „kulicz”, a wszystko jest obficie przekładane barwnymi pisankami, najchętniej czerwonymi, kolorowanymi w łupinach cebuli. Zwieńczeniem koszyczka jest świeca. – O różnicy z naszym obyczajem decyduje także czas święcenia pokarmów – w nocy z Wielkiej Soboty na Wielką Niedzielę oraz właśnie doczepianie do kobiałek zapalonej świecy, symbolizującej światło Chrystusa. Musi się ona wypalić do końca – dodaje Beata Wojciechowska.

Płaszczenica z wizerunkiem Chrystusa

Unikatowym elementem kieleckiej wystawy jest płaszczenica, jedna z niewielu, które w Polsce się zachowały. – Dzięki życzliwości parafii greckokatolickiej pw. św. Jozafata w Lublinie możemy zaprezentować unikatową płaszczenicę z 1756 r., czyli całun – ikonę przedstawiająca Chrystusa złożonego do grobu, oraz dwustronny krzyż malowany z XVIII wieku. Ekspozycję wzbogacają także dwie ikony z XVIII wieku oraz kopie ikon pochodzące z muzeów w Sanoku autorstwa Jerzego Wojtowicza, w tym kopia XVI-wiecznej ikony Matka Boska Hodegetria, najsłynniejszej ikony w polskich zbiorach muzealnych – mówi Beata Ryń, kierownik działu promocji i marketingu. Beata Wojciechowska dodaje, że płaszczenica była demonstrowana publicznie tylko w Wielkim Tygodniu jako symbol Ukrzyżowanego Jezusa. Na stałe jest przechowywana w cerkwi za ikonostasem.

Wieczorem w cerkwiach w Wielki Czwartek jest odprawiane nabożeństwo Jutrzni wielkopiątkowej, podczas którego czytanych jest 12 fragmentów pasyjnych Ewangelii. Podczas liturgii Wielkiego Piątku ciało Chrystusa składane jest do symbolicznego grobu. To właśnie czas publicznego wyniesienia płaszczenicy. Całun wyobrażający Chrystusa umieszczany jest w grobie na środku cerkwi.

Zaprawdę zmartwychwstał

Reklama

W Wielką Sobotę w cerkwi odprawiane jest tzw. nabożeństwo północne, które rozpoczyna świętowanie Wielkiej Nocy. W trakcie uroczystej procesji wierni trzykrotnie okrążają cerkiew z ikoną Chrystusa w Grobie. – Po zakończeniu procesji duchowny podchodzi do zamkniętych drzwi świątyni i gromko ogłasza: „Chrystus zmartwychwstał”, na co wierni odpowiadają: „Zaprawdę zmartwychwstał” – dodaje Beata Wojciechowska. Następnie kapłan uderza trzykrotnie krzyżem w drzwi cerkwi i rozpoczyna się Jutrznia i Święta Liturgia trwające ok. 4 godzin. Wtedy święci się „Artos” – duży pszeniczny bochen chleba z wizerunkiem głowy Chrystusa, traktowany jak wielka świętość.

Po solennych obrzędach Wielkiej Soboty, o świcie, prosto z cerkwi prawosławni zasiadają już do świątecznego śniadania...

* * *

Prawosławni obchodzą Święta Wielkanocne nieco później, czasem różnica ta wynosi nawet cztery lub pięć tygodni. Jest to związane z cyklami Księżyca oraz różnicą między kalendarzem juliańskim i gregoriańskim. Ogólna zasada wyznaczania daty święta Zmartwychwstania Pańskiego jest jednakowa zarówno u rzymskich katolików, jak i prawosławnych, gdyż ustalono ją już na pierwszym soborze powszechnym w Nicei. Postanowiono wtedy, że Zmartwychwstanie Pańskie będzie celebrowane podczas pierwszej niedzieli po wiosennej pełni Księżyca.

2016-03-22 11:14

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Triduum Paschalne i Wielkanoc w TVP: blisko papieża Franciszka i tematów, którymi żyje Kościół

[ TEMATY ]

Triduum Paschalne

Wielkanoc

TVP

ARTUR STELMASIAK

Na czas Triduum Paschalnego i Świąt Wielkanocnych, Redakcja Audycji Katolickich TVP przygotowała dla widzów transmisje najważniejszych uroczystości z udziałem papieża Franciszka, a także premiery poruszających filmów dokumentalnych. Jak wyjaśnia w rozmowie z KAI kierownik tej redakcji ks. Maciej Makuła SDB, to element misji, polegającej na tym, by „czuć tak, jak odczuwa Kościół w Polsce i na świecie”.

Transmisje wielkopiątkowej Drogi Krzyżowej w rzymskim Koloseum i Mszy św. Zmartwychwstania Pańskiego na Placu Świętego Piotra wraz z papieskim błogosławieństwem Urbi et Orbi – to tradycyjne już propozycje Redakcji Audycji Katolickich TVP dla widzów, którzy w okresie Triduum Paschalnego i Wielkanocy chcą łączyć się w modlitwie z papieżem Franciszkiem. W tym roku na antenie TVP widzowie będą mogli zobaczyć: Orędzie Wielkanocne abpa Grzegorza Rysia, „Historię Zmartwychwstania pisaną piaskiem” – nawiązująca konwencją do wcześniejszych produkcji z udziałem artystki malującej piaskiem, m.in. „Historii Bożego Narodzenia pisanej piaskiem” – a także, premierowo, filmy dokumentalne, których tematyka nawiązuje do tego, czym żyje dziś Kościół w Polsce i na świecie.
CZYTAJ DALEJ

Jezus przychodzi do nas w rożnych momentach naszej codzienności

[ TEMATY ]

homilia

rozważania

Grażyna Kołek

Rozważania do Ewangelii Mt 24, 42-51.

Czwartek, 28 sierpnia. Wspomnienie św. Augustyna, biskupa i doktora Kościoła
CZYTAJ DALEJ

Większość zapowiadanych w kampanii inicjatyw prezydenckich jeszcze w tym roku - informuje szef KPRP

2025-08-28 12:14

[ TEMATY ]

kampania

Zapowiedź

inicjatywy prezydenckie

w tym roku

PAP

Prezydent Karol Nawrocki

Prezydent Karol Nawrocki

Większość zapowiedzi, które przedstawiał prezydent Karol Nawrocki w kampanii wyborczej będzie realizowanych jeszcze w tym roku - powiedział w Studiu PAP szef prezydenckiej kancelarii Zbigniew Bogucki. Zakłada przy tym, że w przypadku obniżenia VAT do 22 proc. rząd i tak takiego projektu nie poprze.

Bogucki zapytany w Studiu PAP, kiedy prezydent złoży w Sejmie zapowiadaną w kampanii wyborczej inicjatywę ustawodawczą dotyczącą obniżenia podatku VAT z 23 proc. do 22 proc. odpowiedział, że „wszystkie zapowiedzi z kampanii wyborczej będą się materializować, realizować, w najbliższych tygodniach, w najbliższych miesiącach”.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję