Reklama

Felietony

Jak prymas Wyszyński recenzował Pendereckiego

Prymas Stefan Wyszyński uważał Krzysztofa Pendereckiego za „fenomenalnego kompozytora”, a w jego utworach dostrzegał „heroiczne wyznanie wiary”.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Prymas Tysiąclecia, syn wiejskiego organisty, był melomanem. Bardzo lubił śpiew gregoriański, ale również słuchał pieśni Bułata Okudżawy i piosenek Anny German. Mało kto wie, że lubił także muzykować. W podwarszawskiej Choszczówce, dokąd przyjeżdżał na odpoczynek, miał dzwonki i małą perkusję. Chętnie grał na tych instrumentach dla relaksu. Nie chodził na koncerty do filharmonii, ale 22 września 1971 r. przybył do stołecznej katedry, aby w ramach festiwalu „Warszawska Jesień” wysłuchać Jutrzni i Zmartwychwstania młodego kompozytora Krzysztofa Pendereckiego. Wystąpiła wówczas cała plejada znakomitych polskich muzyków na czele z dyrygentem Jerzym Katlewiczem, basem Bernardem Ładyszem i tenorem Kazimierzem Pustelakiem. Po śmierci kard. Wyszyńskiego, jako wyraz hołdu dla niego, Krzysztof Penderecki skomponował w błyskawicznym tempie Agnus Dei – przejmującą modlitwę na ośmiogłosowy chór a cappella, który stał się później piątą częścią Polskiego Requiem. Utwór został wykonany 31 maja 1981 r. podczas uroczystości pogrzebowych Prymasa Tysiąclecia w warszawskiej katedrze.

Reklama

Nie tylko zmarły przed 4 laty kompozytor, ale w ogóle nikt nie wiedział, że prymas napisał recenzję koncertu z 1971 r. Wynika z niej, że uważał Pendereckiego za „fenomenalnego kompozytora”, a w jego utworach dostrzegał „heroiczne wyznanie wiary”. Ten sensacyjny wręcz zapis znalazłem w świeżo wydanym XVIII tomie Pro memoria kard. Stefana Wyszyńskiego, zawierającym jego osobiste notatki z 1971 r. Zapiski prymasa są na ogół lakoniczne, a wspomnianemu koncertowi poświęcił aż półtorej strony. Wyraził podziw dla kompozytora, na którego naciskano, aby wykonanie jego utworów odbyło się w stołecznym kościele ewangelicko-augsburskim Świętej Trójcy, znanym z tradycji muzycznych. Penderecki jednak się nie ugiął, argumentując, że oprawa gotycka świątyni katolickiej jest ważnym tłem interpretacyjnym.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Prymas tak scharakteryzował kompozytora, który dopiero co rozpoczynał swoją wielką międzynarodową karierę: „Jest to człowiek spokojny, skupiony, raczej poważny i smutny. Jest jakby daleki, zagłębiony w jakichś myślach. Wypowiada się jasno, podkreśla swoją niezależność polityczną i kulturalną. Właśnie wrócił z Libanu, jest urzeczony mistyką religijną Wschodu, na podkładzie grecko-chaldejskim. Jego utwory są w przeważającej formie osnute urokiem języka starocerkiewnego i greckiego. Autor jest pod urokiem bogactwa śpiewnego liturgii wschodnich. Ubolewa nad zanikiem języka łacińskiego. Cieszy się, że zgadzam się z nim w ocenie łaciny w kulturze polskiej”. Wielkie wrażenie zrobiła na prymasie Jutrznia – określił ją jako „szaleństwo dźwięków”, „wielki sztorm na morzu, wśród szumu wiatrów, wzburzonych fal morskich ścierających się grzbietami”. Jeszcze większym przeżyciem stała się kompozycja Zmartwychwstanie – „mocarna w wizji Chrystusa zwycięzcy, do którego wołają chóry i orkiestry”. Dalej prymas zanotował: „(...) tu znika niemal technika instrumentalna – to już przemienia się w przeżycie psychiczne. Jest to heroiczne wyznanie wiary. Można uznać je za apostolstwo. Te wielkie rzesze artystów, muzyków, inteligencji specjalistycznej wprowadzone są w potęgę przeżyć religijnych. Tutaj wszyscy zmuszeni są do zajmowania się Chrystusem zmartwychwstałym. Wszyscy muszą uwierzyć i przeżyć masowo problem swej wiary”. Kardynał Wyszyński przyznał, że tego wielkiego przeżycia nie da się opisać słowami. Po koncercie wracał do domu pełen zadumy.

Swoje relacje z licznych audiencji, ze spotkań, z uroczystości, rozmów zapisywał codziennie „na gorąco”, przed udaniem się na spoczynek, kiedy zapewne był już bardzo zmęczony. Nigdy ich stylistycznie nie poprawiał i nie uzupełniał, notował je „dla pamięci”. Nie myślał o ich publikowaniu. Dobrze więc się stało, że te zapiski z jego 33-letniej posługi prymasowskiej postanowiono upublicznić. Roczniki ukazują się nieregularnie, dotychczas opublikowano ich dziesięć. Nie tylko dostarczają one ogromnej dawki wiedzy o Kościele powszechnym i w Polsce, o ówczesnej sytuacji politycznej i społecznej, ale również pozwalają zajrzeć w głąb duszy prymasa. Gdyby nie zapis o koncercie utworów Krzysztofa Pendereckiego, nie wiedzielibyśmy o wrażliwości estetycznej Prymasa Tysiąclecia, dzięki której potrafił dostrzec i docenić sacrum w stawiającej wysokie wymogi słuchaczom muzyce współczesnej.

2024-04-16 14:14

Oceń: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Inspirował miliony

Ponieważ dziedzictwo Jana Pawła II spotyka się z negacją i krytyką, a nawet próbami unieważniania, trzeba nieustannie przypominać znaczenie jego pontyfikatu w wymiarze globalnym.

Jan Paweł II stał się w czasach współczesnych najbardziej znaną powszechnie osobą, człowiekiem, który skupiał na sobie uwagę dosłownie całego świata. Wybór na papieża, zamach na jego osobę i śmierć – to były wydarzenia, które poruszyły ludzi na całym globie.
CZYTAJ DALEJ

Na niespełna dwa tygodnie przed Wielkanocą otrzymujemy mocny obraz Jezusa

2025-03-11 10:44

[ TEMATY ]

homilia

rozważania

Grażyna Kołek

Rozważania do Ewangelii J 8, 31-42.

Środa, 9 kwietnia. Wielki Post
CZYTAJ DALEJ

Kiedyś to oni będą odpowiadać za ten świat

2025-04-10 20:17

[ TEMATY ]

Zielona Góra

Młodzieżowa Agencja Informacyjna MAIKA

Konferencja ekologiczna

Karolina Krasowska

Do dyskusji zostali zaproszeni zarówno specjaliści z zakresu ekologii, jak i młodzież z zielonogórskich szkół

Do dyskusji zostali zaproszeni zarówno specjaliści z zakresu ekologii, jak i młodzież z zielonogórskich szkół

Czyste powietrze, jego jakość, wpływ na nasze zdrowie i świat przyrody – to tylko niektóre zagadnienia poruszane w ramach konferencji ekologicznej, która 10 kwietnia odbyła się na Uniwersytecie Zielonogórskim.

Do dyskusji zostali zaproszeni zarówno specjaliści z zakresu ekologii, jak i młodzież z zielonogórskich szkół. Wszystko po to, by podnieść świadomość ważności tego zagadnienia, jak i kształtować postawy ekologiczne wśród młodego pokolenia. Konferencje z udziałem młodzieży szkół średnich – wczorajsza, która odbyła się w Gorzowie Wlkp. i dzisiejsza, w auli zielonogórskiego uniwersytetu – wpisują się w projekt edukacyjny: „Lubuszanie ambasadorami czystego powietrza”, który obecnie realizowany jest na terenie województwa lubuskiego. – Konferencja, finansowana przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i jego wojewódzki oddział, dedykowana jest przede wszystkim młodzieży. To jest typowy projekt edukacyjny, kierowany do młodych ludzi. On ma różne formuły, bo to jest kwestia filmów, jak i różnych materiałów dla szkół. Chodzi tu przede wszystkim o przekaz dla młodego pokolenia, bo kiedyś to oni będą odpowiadać za ten świat. Tam już nie będzie czasu na przemyśliwanie tych spraw, tam trzeba wejść przygotowanym - mówi ks. dr Zbigniew Kucharski. – Konferencja jest dedykowana tematom związanym z czystym powietrzem. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że ten temat to nie jest tylko kwestia kominów, które kopcą, ale że to jest bardziej złożone zjawisko. Kto myśli o tym, że my oddychamy, ale ziemia też oddycha. Jeżeli powietrze jest niskiej jakości i jest zanieczyszczone, to to się dostaje wszędzie, na przykład do wód gruntowych, które pobieramy. To jest złożone zjawisko, to jest ekosystem, który jest pewną całością. Pan Bóg jak stworzył ten świat i go nam powierzył, to nie po to, żeby on był porzucony i zdegradowany, to nie jest cel. Ten świat jest naszym domem, dlatego musimy o niego zadbać – dodaje prezes Młodzieżowej Agencji informacyjnej MAIKA, odpowiedzialnej za przeprowadzenie konferencji.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję