Tradycyjna kuchnia postna

Badania naukowe jednoznacznie potwierdzają, że post jest niezbędny naszym ciałom. Blisko dziesięć lat temu Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny otrzymał prof. Yoshinori Osumi z Japonii za badania wyjaśniające mechanizm autofagii, czyli swoistego recyklingu wewnątrz naszego organizmu. Warunkiem koniecznym do uruchomienia tego genialnego procesu jest jednak powstrzymanie się od spożywania pokarmów.

Post praktykowany jest w niemal wszystkich religiach, choć, oczywiście, przybiera różne kształty.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

W dawnej Polsce poszczono przez... większość roku! Powstrzymywanie się od pokarmów lub pewnych ich grup obowiązywało w Wielkim Poście, w wigilie ważniejszych świąt, Adwencie. Post ścisły obowiązywał też w środy (do początku XVI wieku, kiedy to Aleksandrowi Jagiellończykowi udało się za pośrednictwem Erazma Ciołka uzyskać indult papieski zezwalający na spożycie mięsa w te dni), piątki i soboty. W sumie postnych było ok. 200 dni w roku.

W kolejnych stuleciach wymogi te złagodzono, post jednak odgrywał i wciąż odgrywa rolę w praktykach religijnych.

W przedwojennych książkach kucharskich publikowano nawet specjalne menu na dni postne, by podpowiedzieć gospodyniom, co zaserwować do jedzenia najbliższym. Oto garść inspiracji z przepisowników naszych prababek.

Zupa kartoflana ze śmietaną

Reklama

SKŁADNIKI :
* 2 marchewki
* 3 pietruszki
* 1/2 selera
* 2 pory
* 1 kg kartofli
* 2 cebule
* masło
* sól i pieprz według uznania
* mąka
* śmietana 18%
* koperek

Wykonanie:
1. Warzywa dokładnie myjemy, obieramy i kroimy, jak lubimy.
2. W garnku z grubym dnem na łyżce masła podsmażamy por i włoszczyznę.
3. Podsmażone warzywa korzeniowe podlewamy wodą.
4. Dodajemy pokrojone ziemniaki i całość gotujemy do miękkości.
5. Posiekaną drobno cebulę podsmażamy na łyżce masła na złoto.
6. Do ugotowanej zupy dodajemy złotą cebulę.
7. Doprawiamy solą i pieprzem według uznania.
8. Przygotowujemy zaprażkę, czyli na łyżkę stopionego masła wsypujemy łyżkę mąki i chwilę rumienimy na patelni.
9. Dodajemy zaprażkę do zupy i zdejmujemy garnek z palnika.
10. Zupę podajemy z kleksem kwaśnej śmietany i dużą porcją koperku.

Kotlety z fasoli z sosem kaparowym

SKŁADNIKI :
* 250 g suchej białej fasoli
* 3 cebule
* masło
* 2 jajka
* 3 łyżki bułki tartej
* sól, pieprz, opcjonalnie curry
* oliwa do smażenia

Reklama

Wykonanie:
1. Fasolę moczymy i gotujemy według wskazań na opakowaniu.
2. Posiekaną drobno cebulę podsmażamy na łyżce masła na złoto (jeśli lubimy, można pod koniec smażenia dodać odrobinę curry).
3. Ugotowaną i ostudzoną fasolę mielimy.
4. Do purée z fasoli dodajemy cebulę i przyprawy, po czym dokładnie mieszamy.
5. Do masy fasolowej wbijamy dwa jajka i znów całość mieszamy.
6. Wyrabiamy kształtne kotleciki i obtaczamy je w bułce tartej.
7. Kotlety z fasoli smażymy z obu stron na złoto.
8. Podajemy z sosem kaparowym lub korniszonowym.

Sos kaparowy/korniszonowy

SKŁADNIKI :
* mąka
* masło
* wywar warzywny
* cytryna
* cukier, sól
* kapary/korniszony

Wykonanie:
1. Przygotowujemy zaprażkę, czyli na łyżkę stopionego masła wsypujemy łyżkę mąki i chwilę rumienimy na patelni.
2. Rozprowadzamy zaprażkę wywarem warzywnym.
3. Dodajemy sól, łyżeczkę soku z cytryny, szczyptę cukru.
4. Gotujemy, aż sos zgęstnieje.
5. Kapary odcedzamy lub kroimy korniszony w drobniutką kostkę i dodajemy do sosu

Bakłażan zapiekany z grzybami

SKŁADNIKI:
* 20 dag grzybów
* 2 bakłażany
* 20 g kaszy jęczmiennej
* 2 cebule
* masło
* parmezan
* 2 jajka
* kubeczek śmietany 18%
* sól, pieprz

Wykonanie:
1. Grzyby czyścimy i gotujemy do miękkości w małej ilości wody.
2. Bakłażany myjemy, kroimy wzdłuż na płaty, solimy i odkładamy na kwadrans.
3. Dokładnie wycieramy bakłażany z wody.
4. Smażymyje na suchej patelni z obu stron.
5. Kaszę gotujemy według wskazań na opakowaniu.
6. Cebulę kroimy drobno i smażymy na maśle na złoty kolor.
7. Kaszę mieszamy z pokrojonymi drobno grzybami i cebulą, doprawiamy do smaku.
8. W naczyniu żaroodpornym układamy warstwami na zmianę plastry bakłażana i kaszę.
9. Całość zalewamy śmietaną wymieszaną z jajkami i parmezanem.
10. Pieczemy w piekarniku w temp. 180°C przez ok. pół godziny.

Reklama

Maria Paszyńska

Pisarka, autorka blisko trzydziestu bestsellerowych powieści historycznych, felietonistka, scenarzystka. Kobieta z nieposkromionym apetytem na przeszłość. Od niedawna youtuberka, tworząca kanał historyczno-kulinarny Smaki Historii.

Smaki Historii to wyjątkowa przestrzeń, której celem jest opowiadanie o polskich tradycjach kulinarnych, o fascynujących dziejach polskiego smaku, ale i o sztuce radzenia sobie z niedostatkami w czasach, gdy brakowało wszystkiego.

Historię tworzy bowiem codzienność. Tysiące zwyczajnych wtorków i śród, w które niekiedy wdziera się chaos wichrów Wielkiej Historii. W każdych czasach jednak ludzie potrzebują jeść, nie tylko po to, by odżywić ciało, lecz także, by celebrować, świętować, być razem.

W tak zwanej „starej liturgii”, przed Soborem Watykańskim II, kapłan sprawujący Eucharystię wraz z wiernymi, po zakończeniu celebracji odmawiał modlitwę do Matki Bożej i św. Michała Archanioła. Słowa tej ostatniej ułożył papież Leon XIII, a wiązało się to z pewną niezwykłą wizją, w której sam uczestniczył. Opisana ona została w krótkich słowach przez przegląd Ephemerides Liturgicae z 1955 r. (str. 58-59). O. Domenico Pechenino pisze: „Pewnego poranka (13 października 1884 r.) wielki papież Leon XIII zakończył Mszę św. i uczestniczył w innej, odprawiając dziękczynienie, jak to zawsze miał zwyczaj czynić. W pewnej chwili zauważono, że energicznie podniósł głowę, a następnie utkwił swój wzrok w czymś, co się unosiło nad głową kapłana odprawiającego Mszę św. Wpatrywał się niewzruszenie, bez mrugnięcia okiem, ale z uczuciem przerażenia i zdziwienia, mieniąc się na twarzy. Coś dziwnego, coś nadzwyczajnego działo się z nim. Wreszcie, jakby przychodząc do siebie, dał lekkim, ale energicznym uderzeniem dłoni znak, wstał i udał się do swego prywatnego gabinetu. Na pytanie zadane przyciszonym głosem: «Czy Ojciec święty nie czuje się dobrze? Może czegoś potrzebuje?» - odpowiedział: «Nic, nic». Po upływie pół godziny kazał przywołać Sekretarza Kongregacji Rytów, dał zapisany arkusz papieru, polecił wydrukować go i rozesłać do wszystkich w świecie biskupów, ordynariuszy diecezji”. (Cytat za Amorth G. Wyznania egzorcysty, Częstochowa 1997, s. 36). Tekst zawierał modlitwę do św. Michała Archanioła, która brzmi: „Święty Michale Archaniele, wspomagaj nas w walce, a przeciw niegodziwościom Złego Ducha bądź naszą obroną. Oby go Bóg pogromić raczył, pokornie o to prosimy. A Ty, wodzu niebieskich zastępów, Szatana i inne duchy złe, które na zgubę dusz ludzkich po tym świecie krążą, mocą Bożą strąć do piekła. Amen”. Gdy go zapytano, co się zdarzyło w czasie dziękczynienia po Mszy św., Papież odrzekł, że w chwili, gdy zamierzał zakończyć modlitwę, usłyszał dwa głosy: jeden łagodny, drugi szorstki i twardy. I usłyszał taką oto rozmowę: Szorstki głos Szatana: „Mogę zniszczyć Twój Kościół!” Łagodny głos: „Możesz? Uczyń więc to”. Szatan: „Do tego potrzeba mi więcej czasu i władzy”. Pan: „Ile czasu? Ile władzy?” Szatan: „Od 75 do 100 lat i większą władzę nad tymi, którzy mi służą”. Pan: „Masz czas, będziesz miał władzę. Rób z tym, co zechcesz”. (Cytat za Szatan w życiu Ojca Pio, Tarsicio z Cevinara, Łódź 2003, s. 8). Kościół jest świadomy, że walka duchowa dobra ze złem toczy się nieprzerwanie od chwili upadku pierwszego człowieka, choć przybiera różne formy na przestrzeni wieków. Dziś także chrześcijanin nie jest wolny od ataków Złego, który chce go oderwać od Chrystusa i zwieść ku potępieniu. Święty Ignacy z Loyoli wyróżnia dwa obozy: jeden „Pod sztandarami Chrystusa”, drugi „Pod sztandarami Szatana”. Każdy człowiek, musi opowiedzieć się po którejś ze stron. Wielu jednak poddając się wpływom agnostycyzmu czy obojętności religijnej, odsuwa od siebie ową decyzję, sądząc, że w życiu i po śmierci „jakoś to będzie”. Ewangelia nie dopuszcza postawy „rozdwojonego serca”. Można służyć albo Bogu albo Szatanowi. Czy jednak ludzie uznają fakt istnienia osobowego zła - Szatana? Kongregacja Nauki i Wiary wydała dokument opublikowany w L’Osservatore Romano (26 czerwca1975 r.) - Wiara chrześcijańska i demonologia, w którym min. stwierdza, że określenia „Szatana i Diabła” nie są „tylko personifikacjami mitycznymi i funkcyjnymi, których znaczenie ograniczałoby się jedynie do podkreślenia w dramatyczny sposób wpływu zła i grzechu na ludzkość. (…)”. Tego rodzaju poglądy, rozpowszechniane przez niektóre czasopisma i inne ośrodki propagandy mającej na celu kreowanie stylu życia tak, jakby Boga nie było i Szatan nic nie mógł zmącić i zniszczyć, muszą wywoływać zamęt w sercach i umysłach ludzkich. Jezus mówił o istnieniu upadłego anioła, nazywanego przeciwnikiem ludzi (por. 1P 5, 8), zabójcą od początku (por. Ap 12, 9. 17). Jest kłamcą i ojcem kłamstwa (por. J 8, 44); przybiera postać anioła światłości (por. 2 Kor 11, 14). Jest także nazywany „władcą tego świata”, który pozostaje we władaniu Złego (por. 1 J 5, 19). Nienawidzi on światła Prawdy Ewangelii, Chrystusowego Kościoła, wierzących, zdążających ku świętości i wszystkiego, co wiąże się z Chrystusem i Jego Kościołem. Jego działanie jest podstępne i zakryte. Metody, jakimi się posługuje, to: kłamstwo, manipulacje, pokusy do grzechu, nieposłuszeństwo nauczaniu Chrystusowego Kościoła w sprawach wiary i moralności; różnego rodzaju zniewolenia przez nałogi, złe przywiązania i grzeszne nawyki. Działa także przez uprawianie i korzystanie z okultyzmu, wróżbiarstwa, magii. Najbardziej zaś spektakularną formą jego wpływu na człowieka jest opętanie (zupełne bądź częściowe), które paraliżuje wolę człowieka, mąci umysł i sumienie, i wydaje człowieka na łup najniższych skłonności deprawujących osobę ludzką. Jak walczyć z Szatanem? Jezus spotykał na swej drodze Szatana i inne jego złe duchy; rozgramiał je, gdyż był od nich potężniejszy. On Złemu nakazywał: „Iść precz”. Należy więc przylgnąć do Chrystusa całym sobą. Nie tylko przez racjonalne uznanie Jego istnienia i Bożej mocy, ale przez życie płynące z wiary, przez „chodzenie z Chrystusem” każdego dnia. Konieczne jest więc wzywanie Jezusa w chwilach dręczących pokus do złego. Znak krzyża i modlitwa przywołują moc Bożą w sytuacji, gdy człowiek jest w potrzebie czy trudnościach. Inne środki w duchowej walce ze złem, można sklasyfikować jako praktykę aktywnego życia chrześcijańskiego. Są nimi: Eucharystia i sakramenty, codzienna modlitwa oraz medytacyjne obcowanie ze Słowem Bożym, pogłębianie swojej wiary tak, aby była rozumiana, a także poznawanie prawd chrześcijańskich. Nie można pominąć służby bliźniemu - słowem, czynem i modlitwą. Skoro w Kościele idziemy ku zbawieniu, konieczne jest także uczestnictwo we wspólnocie chrześcijańskiej, gdyż - jak przypomina nam Jezus - gdzie dwaj albo trzej zebrani są w Imię Jego, tam On jest między nimi. W obliczu współczesnych zagrożeń dla wiary, moralności i duchowości chrześcijanina, gdy neguje się głos Kościoła w tych kwestiach, gdy ludzkość przygląda się rosnącej fali przemocy, terroryzmu, niesprawiedliwości społecznej, czyż chrześcijanie nie powinni na nowo z wiarą sięgnąć do „duchowego skarbca” Kościoła i mocą Chrystusa poskramiać wysiłki Złego? Szatan nadal walczy z Chrystusowym Kościołem. W tej walce potrzeba nam Chrystusowej mocy. Ona do nas przychodzi, wystarczy otworzyć się na nią w wierze.