Egzaminy bez stresu

Czas egzaminów to okres, który testuje nie tylko wiedzę dzieci, ale i emocjonalną kondycję całych rodzin. Jako pedagog z ponad 20-letnim doświadczeniem i doradca rodzinny mam za sobą wiele rozmów z rodzicami, którzy dosłownie „nosili w sobie” stres egzaminacyjny swoich dzieci. Sama jestem też mamą czworga dzieci i doskonale wiem, jak to jest.

Choć to dzieci siadają do testów, to my, rodzice, często walczymy z własną bezradnością, frustracją i poczuciem presji. Z jednej strony chcemy jak najlepiej, z drugiej – brakuje nam narzędzi, by mądrze towarzyszyć naszym dzieciom. Dlatego kluczowe pytanie brzmi: co możemy zrobić, żeby nie zwariować – my, dorośli – w tym czasie?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Uznaj swoje emocje – to nie słabość, to dojrzałość

Rodzic też ma prawo się bać. Przeżywamy razem z dzieckiem to, co dla niego jest ważne, ale warto odróżnić emocjonalne zaangażowanie od emocjonalnego przeciążenia. Kiedy rodzic nie radzi sobie z własnym stresem, może go nieświadomie przenieść na dziecko.

Zatrzymaj się. Zadaj sobie pytanie: dlaczego to przeżywam? Co we mnie porusza ta sytuacja? Boję się o przyszłość dziecka czy o własne poczucie porażki?

W pracy w poradni widzę, jak wiele rodzin szuka wsparcia w ostatnim momencie. A przecież można wcześniej przyznać: „potrzebuję porozmawiać, bo zaczynam żyć tylko egzaminem mojego dziecka”. Czasem wystarczą rozmowa, modlitwa; zaufana osoba, by wrócić do równowagi.

Oddziel swoją historię od historii dziecka

Reklama

Często nieświadomie przelewamy na dziecko własne niespełnione ambicje, lęki czy schematy wyniesione z domu. W poradni słyszę: „ja byłam słaba z matematyki, więc chcę, żeby moje dziecko miało lepiej” albo: „nie dostałem się na wymarzone studia – niech przynajmniej ona ma szansę”.

Tymczasem każde dziecko to osobna, niepowtarzalna historia. Ma prawo mieć inne tempo, inne pasje, inne możliwości. Naszą rolą jest nie pisanie za nie scenariusza, ale towarzyszenie mu z uważnością i pokorą.

Wybierz, czego słuchasz – i co sobie mówisz

Sami sobie często dokładamy napięcia: porównujemy, przeglądamy rankingi, słuchamy opowieści innych rodziców o „cudownych metodach nauki” i „perfekcyjnych dzieciach”. A potem przychodzą zmęczenie, frustracja i poczucie winy, że u nas w domu nie jest tak idealnie.

Warto zatem zadać sobie pytania:

• co buduje mój spokój jako rodzica?

• co mogę robić, by nie tracić równowagi?

• czy to, co słyszę od innych, jest dla mnie wsparciem, czy obciążeniem?

Wierzę, że wartością katolickiego wychowania jest również świadome wybieranie źródeł, które nas karmią – duchowo i emocjonalnie. Słowo Boże, świadectwa ludzi, którzy przeszli tę drogę, rozmowa z duszpasterzem – to wszystko może być naszym umocnieniem.

Stwórz przestrzeń, która koi

Rodzina potrzebuje w tym czasie wysp spokoju. Niech to będą: wspólna kolacja bez tematów egzaminacyjnych, spacer, popołudnie z książką, modlitwa przy świecy.

Nie tylko dziecko potrzebuje oddechu. My, rodzice, też. Gdy jako mama dawałam moim dzieciom przestrzeń do odpoczynku, zauważyłam, że... sama jej potrzebuję. I że jeśli ja jestem spokojna, moje dziecko szybciej wraca do równowagi.

Reklama

W pracy z rodzinami często powtarzam: to nie perfekcja buduje relacje, ale obecność i życzliwość.

Pamiętaj, że jesteś dla dziecka opoką – nie dodatkowym źródłem stresu

Dziecko w czasie egzaminów potrzebuje rodzica, który:

• mówi: „poradzisz sobie. Nie dlatego, że musisz, ale dlatego, że jesteś mądry i dzielny”;

• nie udaje, że nie ma emocji, ale je nazywa i oswaja;

• pokazuje, że życie to coś więcej niż kartka egzaminacyjna.

Wielu młodych ludzi, których spotykam na konsultacjach, mówi jedno: „boję się zawieść rodziców”. To nie wyniki są dla nich najtrudniejsze, ale lęk przed utratą akceptacji. Dlatego naszym zadaniem jest codziennie dawać do zrozumienia: kocham cię nie za sukces, ale za to, kim jesteś.

Podsumowując – jak nie zwariować w czasie egzaminów?

• Zadbaj o siebie – spokojny rodzic to wsparcie, nie dodatkowy ciężar.

• Oddziel swoje emocje od emocji dziecka.

• Zaufaj – sobie, dziecku i Panu Bogu.

• Wybieraj dobro – rozmowy, modlitwę, bliskość, a nie presję i kontrolę.

• Nie musisz być idealny – wystarczy, że będziesz obecny i prawdziwy.

To tylko etap. Dziecko nie pamięta potem, co miało w czwartym zadaniu z matematyki. Ale zapamięta, czy ktoś był przy nim. Czy miało obok siebie kogoś, kto wierzył, wspierał i kochał.

Jako mama i pedagog wiem, że to właśnie ta obecność zostaje na całe życie. I to ona staje się największym darem – także w czasie egzaminów.

Autorka jest pedagogiem, doradcą rodzinnym, prezes Fundacji Esencja Wsparcia

Anna, mama maturzystki:

Reklama

„Pamiętam zeszłoroczną wiosnę, gdy moja najstarsza córka zdawała maturę. Przez cały maj próbowałam być silna, opanowana, mówiłam jej: «Dasz radę, jesteś przygotowana». Ale w środku sama byłam rozdygotana – budziłam się w nocy, sprawdzałam po cichu plan egzaminów, martwiłam się, czy zdąży powtórzyć wszystkie lektury. Aż pewnego dnia, tuż przed egzaminem z matematyki, moja córka zatrzymała się w progu i powiedziała: «Mamo, tylko nie płacz, dobrze? Bo wtedy ja też się rozkleję». To zdanie mnie zatrzymało. Uświadomiłam sobie, że moje emocje są jak lustro – odbijają się w niej. Od tamtej chwili zaczęłam inaczej. Zamiast zadawać pytania zaczęłam przygotowywać jej ulubione śniadania. Zamiast kontrolować – modliłam się w ciszy. Zamiast się bać – zawierzyłam ją Bogu. I wiem jedno: to był czas, który nas zbliżył bardziej niż jakikolwiek sukces”.

Tomasz, tata ósmoklasisty:

„Zawsze byłem zdania, że trzeba dziecku zostawić przestrzeń – nie wtrącać się za bardzo, nie siedzieć nad głową. Ale gdy mój syn przygotowywał się do egzaminu ósmoklasisty, sam się złapałem na tym, że podsuwam mu testy, dopytuję, ile jeszcze zadań mu zostało, sugeruję, że może za mało się przykłada. I wtedy usłyszałem: «Tato, ja się naprawdę staram, ale czuję się, jakbyś we mnie nie wierzył». Te słowa mnie zabolały, ale też obudziły. Usiadłem z nim wieczorem, przyniosłem herbatę i powiedziałem: «Nieważne, jaki będzie wynik. Dla mnie jesteś mądrym, wartościowym chłopakiem – i jestem z ciebie dumny». Od tamtej chwili było inaczej. Więcej rozmów, mniej presji. Więcej wsparcia, mniej ocen. I widziałem, jak to mu dodało skrzydeł. Nie chodzi tylko o egzamin. Chodzi o więź, która wtedy się pogłębiła. I o zaufanie – do niego i do Pana Boga”.

Modlitwa rodzica w czasie egzaminów dziecka

Panie Jezu,

Ty widzisz serce mojego dziecka – jego wysiłek, zmęczenie, niepokój.

Dziękuję Ci za wszystkie talenty, którymi je obdarzyłeś.

Pomóż mu uwierzyć w siebie, przypomnieć sobie to, czego się nauczyło,

i zachować spokój w trudnej chwili.

Proszę Cię także za mnie – daj mi cierpliwość, łagodność i pokój serca.

Naucz mnie być oparciem, a nie źródłem presji.

Oddaję Ci nasz dom, nasze rozmowy, nasze emocje.

Prowadź nas przez ten czas – razem, z Tobą, w zaufaniu. Amen.

Statystyka jasnogórska nie obejmuje kilkuset grup szkolnych, które z różnych powodów nie włączają się w pielgrzymowanie diecezjalne. Modlitwa kończących szkoły średnie na Jasnej Górze rozpoczyna się zawsze wraz z początkiem roku szkolnego, a wiec we wrześniu i trwa niemal bez przerwy. Ostatnia grupa diecezjalna przybyła pod koniec kwietnia. Indywidualni maturzyści jeszcze dzisiaj rano modlili się w Kaplicy Matki Bożej. - To jest wspaniałe miejsce i bycie tutaj jest zupełnie innym doświadczeniem niż pobyty w różnych innych świątyniach – powiedział Piotr, maturzysta z Torunia. Jego kolega Borys zauważył, że przybył na Jasną Górę, by wyciszyć się i nabrać nowych sił nie tylko w przygotowaniach do matury, ale i do dalszych wyborów na przyszłość. Przemek z Działdowa liczył na to, że pobyt w Sanktuarium doda mu odwagi, że dobrze zda egzamin i dostanie się na wymarzony kierunek studiów. Karol z Wrocławia podkreślił, że obok osobistych przeżyć, wspólna pielgrzymka młodych była okazją do umocnienia i rozbudowania wspólnoty klasowej i doświadczeniem piękna młodego Kościoła. Większość maturzystów była na Jasnej Górze po raz pierwszy. Jak wyznała Magda z Łodzi zabierze stąd dobre wspomnienia i „gorąco poleci to miejsce wszystkim, bo przekroczyło jej wyobrażenie i jest po prostu cudowne”. Katecheci podkreślają, że pielgrzymki maturzystów na Jasną Górę, nigdy nie pozostają obojętne. Wielu przyjeżdża tu, by na nowo odkryć swoją wiarę i odnowić relacje z Jezusem i Jego Matką. Ks. Mariusz Klimkowski, dyrektor Wydziału Nauki Katolickiej Kurii Diecezjalnej Elbląskiej powiedział, że „taki przyjazd do Częstochowy to czasem ostatnia chwila, żeby tych młodych uchwycić, żeby zachęcić do sakramentu pokuty, żeby przywrócić ich Bogu i Kościołowi”. Podczas uczniowskich spotkań wprost oblegane są jasnogórskie konfesjonały. „W przygotowaniach duży nacisk osobiście położyłam na sakrament pokuty, dlatego, że tu jest szczególna aura. Sprzyja ona temu, aby przystąpić do spowiedzi św. i pojednać się z Bogiem” - powiedziała Marta z Wrocławia. Z obecności maturzystów na Jasnej Górze cieszą się zawsze Paulini, którzy każdą z grup witają indywidualnie. Zwracając się do jednej z nich o. Sebastian Matecki podziękował młodym, za to, że zdecydowali się nawiedzić Częstochowę. - Bardzo dziękuję za to, że wybraliście to święte miejsce, Jasną Górę, która od ponad sześciu wieków przyciąga tu wiernych, i którzy przychodzą z wszystkimi sprawami, jak powiedział Jan Paweł II, najważniejszymi sprawami życia, aby o nich rozmawiać z Matką – powiedział zakonnik. Zdaniem abp. Wacława Depo, metropolity częstochowskiego, „osobiste stawanie młodych przed Matką Bożą jest i dlatego ważne, że jest to etap, który jak to nazwał Jan Paweł II, staje się tym świętym nawykiem, który ma być kontynuowany i to nie tylko wtedy, kiedy dzieją się ważne i przełomowe rzeczy”. Modlitwie diecezjalnej maturzystów towarzyszyli arcybiskupi i biskupi Kościołów lokalnych. Bp Józef Szamocki z Torunia rozpoczynając Mszę św. powiedział m.in.: „cieszę się ogromnie mocno, że mogę być z kolejnym pokoleniem młodych diecezjan toruńskich, którzy ze swoimi duszpasterzami, wychowawcami i katechetami podtrzymują tę tradycję i przychodzą, aby najważniejsze sprawy swojego życia zawierzać Panu Bogu”. Bp Andrzej Czaja z Opola zachęcał młodych, by nie lękali się, ale z odwagą wchodzi w dorosłe życie, powierzając je Bogu. „Przed wami szczególny czas. Ta najbliższa przyszłość, o którą może trochę się martwicie, bo ona będzie decydowała o dalszym waszym życiu. Nie bójcie się, nie lękajcie się, zawierzcie i tę najbliższą przyszłość, i całe swoje życie Pani Jasnogórskiej” - powiedział bp Czaja. Podkreślił, że do „egzaminu dojrzałości można przygotować się przez solidną pracę, przez pomoc nauczycieli, przez korepetycje, ale trzeba mieć świadomość, że to wy sami macie stery w ręku, chodzi o wasze serca, które trzeba oddać Jezusowi. Tylko On jest w stanie uporządkować nasze życie i wprowadzić do niego ład i spokój”. Młodzi wypowiadali na Jasnej Górze swoje akty zawierzenia. Maturzyści mówili m.in.: „Maryjo, Matko Niepokalana, wejrzyj na nas przygotowujących się do matury szkolnej i matury życia, prosimy wypraszaj nam u Ducha Świętego dary potrzebne w zdawaniu matury, a przede wszystkim w zdawaniu egzaminu z życia. Wskazuj nam drogę powołania w wyborze zawodu i życiowego powołania. Niech nie brakuje w naszym życiu szlachetnych dążeń, żarliwości serca, odwagi w podejmowaniu ważnych decyzji w rozpoznawaniu woli Bożej. Maryjo, zapraszamy Ciebie do całego naszego życia, bądź nam Panią, Orędowniczką i Królową”. Tegoroczne pielgrzymowanie maturzystów odbywało się pod hasłem „Wierzę w Syna Bożego”. Stanowiło także przygotowanie do kanonizacji Jana Pawła II, człowieka zawierzenia, który tak często nawiedzał Jasną Górę. Jak powiedział ks. Przemysław Góra, diecezjalny duszpasterz młodzieży z Łodzi, „matura to jest jeden z etapów, ważny w tym momencie ich życia, ale przed nimi kolejne bardzo ważne wybory, i na nich spoczywa wielka odpowiedzialność, aby to dziedzictwo Jana Pawła II przekazać w przyszłość. To jest naprawdę wielki dar, że oni mogą zdawać maturę w roku jego kanonizacji. Myślę, że tak to oni zapamiętają”. Jak wspomina o. Melchior Królik, jasnogórski archiwista duże pielgrzymki maturzystów, ale o charakterze szkolnym przybywały do Częstochowy w latach sześćdziesiątych, najczęściej z kapłanami lub siostrami zakonnymi. Grupy diecezjalne, w sposób zorganizowany pod przewodnictwem biskupów, zaczęły przyjeżdżać „po odwilży”, pod koniec lat 80. i na początku 90. Dziś prawie nie ma już diecezji, w której nie byłaby organizowana pielgrzymka na Jasną Górę. Przeżywają ją nawet młodzi arch. częstochowskiej, którzy co prawda nie muszą specjalnie przyjeżdżać do Sanktuarium i trudzić się pokonując wiele kilometrów, ale za to, jak zauważył ks. Krzysztof Rak z Referatu Katechetycznego Kurii Częstochowskiej, spotkanie odbywa się w sobotę, a więc w dzień wolny od zajęć, dlatego przybywają na nie ci, którzy muszą ofiarować swój wolny czas. Maturalne pielgrzymki diecezjalne zawsze są wielkim poruszeniem. Uczestniczą w nich nie tylko kapłani i katecheci, ale także wychowawcy i nauczyciele, czasem również władze samorządowe, przedstawiciele kuratoriów. Wybór drogi życiowej nie jest łatwy, wielu maturzystów podkreśla, że aby go dokonać, należy kierować się przede wszystkim swoim powołaniem. Duszpasterze młodych podkreślają, że przybywająca do Częstochowy młodzież wie, że jest to ważny i wyjątkowy dla nich czas, w którym mogą zastanowić się nad swoją wiarą, a także wybrać drogę na przyszłość. Przedmaturalna pielgrzymka pomaga młodym uświadomić, że stanowią wspólnotę ludzi wierzących. „Wiary tak, na co dzień nie widać, a kiedy zbierze się dużo osób w jednym miejscu, to okazuje się, że jest nas wielu, którzy wyznajemy podobne wartości, jest to budujące", zauważyła Ania z Mińska. W programie jasnogórskich spotkań, obok Mszy św. znajdują się także m.in.: konferencje, Droga Krzyżowa na Wałach Jasnogórskich oraz Adoracja w Kaplicy Cudownego Obrazu Matki Bożej zakończona zawierzeniem swojej przyszłości Matce Bożej. Dziś maturzyści obowiązkowo pisali egzamin z języka polskiego. W kolejnych dniach będą musieli przystąpić obowiązkowo do egzaminów pisemnych z matematyki i z wybranego języka obcego nowożytnego oraz ustnych: z polskiego i języka obcego. Na życzenie będą zdawać też dodatkowe egzaminy pisemne z maksymalnie sześciu wybranych przedmiotów.