Reklama

W wolnej chwili

Czy Polacy lubią czytać?

W dobie szybkiej informacji i popularności krótkich form książka musi walczyć o uwagę czytelnika. A jednak wciąż ma swoich zwolenników.

2025-05-13 14:09

Niedziela Ogólnopolska 20/2025, str. 54-55

[ TEMATY ]

Polacy

czytanie

Adobe Stock

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Z badania stanu czytelnictwa książek w Polsce w 2024 r., przeprowadzonego przez Bibliotekę Narodową (BN), wynika, że co najmniej jedną książkę w ciągu ostatniego roku poprzedzającego badanie przeczytało 41% z nas. To dużo czy mało?

Mówią liczby

Pod koniec kwietnia Główny Urząd Statystyczny podał, że w końcu pierwszego kwartału br. ludność Polski liczyła blisko 37,5 mln osób. Szybki rachunek – 41% z niespełna 37,5 mln to trochę ponad 15 mln ludzi. Brzmi nieźle, całkiem sporo. Jest jednak jeszcze druga, mniej optymistyczna strona tego medalu – żadnej książki nie przeczytało ponad 22 mln Polaków. Owszem, trzeba z tego grona wykluczyć dzieci i część młodzieży (badanie przeprowadzono wśród osób od 15. roku życia), ludzi w podeszłym wieku i schorowanych, a także wziąć pod uwagę, że badano tylko pewną grupę ankietowanych i wynik jest siłą rzeczy uśredniony, ale... liczby i tak mówią same za siebie.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

A zatem – dużo czy mało? Z jednej strony, 15 mln ludzi musi robić wrażenie. Z drugiej – jeśli weźmiemy pod uwagę, że część z tych osób czyta, bo... musi (do szkoły, na studia, do pracy etc.), trudno o przesadny optymizm. Jak czytamy w opisie badania BN: „Z oczywistych względów tą grupą, w przypadku której można mówić o obowiązku lekturowym, są osoby uczące się i studiujące. Książki czyta 67% z nich”. Odsetek ludzi czytających regularnie – nazwijmy tak tych, którzy zadeklarowali przeczytanie przynajmniej siedmiu książek w ciągu roku – wynosi 7%. Systematycznych czytelników mamy więc ok. 2,6 mln. To dużo czy mało...?

Kto czyta?

Więcej czytają kobiety niż mężczyźni (47 do 35%) – i to raczej nie może dziwić, bo panie chyba od zawsze sięgają po lekturę chętniej niż panowie (swoją drogą, to temat na zupełnie inną rozprawę, dlaczego tak się dzieje). Ciekawie przedstawia się za to kwestia wieku czytelników: w tej kategorii zdecydowanie zwyciężają ci najmłodsi, 15-18-letni (54%), dalej – w wieku 19-59 lat (45%), 60-70-letni (38%) i powyżej 70 lat (w tej grupie czyta 25% osób). Można z tego wysnuć prosty wniosek: chęć sięgania po lekturę zmniejsza się wprost proporcjonalnie do przybywania lat na karku.

Reklama

Jeśli weźmiemy pod uwagę wykształcenie, najwyższy odsetek czytających jest wśród osób z wykształceniem wyższym (czyta 51% ankietowanych), dalej ze średnim (44%), z podstawowym/gimnazjalnym (34%) oraz zasadniczym zawodowym (30%). Najchętniej po książki sięgają osoby z dużych miast – powyżej 500 tys. mieszkańców (56%), nieco mniej z tych mniejszych, od 200 do 499 tys. (tutaj czyta blisko połowa, 48%). Na przeciwległym biegunie są miasta do 20 tys. mieszkańców (odsetek 36% czytających) i wsie (37%). To, że więcej czyta się w miastach, wydaje się dość naturalne. Jest tam więcej księgarń, antykwariatów, bibliotek – ogólnie mówiąc, miejsc, w których można kupić lub wypożyczyć dowolną lekturę, również w obcym języku; tam organizowane są spotkania literackie, a przestrzeń publiczna sprzyja reklamie książek. Trzeba też wziąć pod uwagę, że duże miasta to często ośrodki akademickie, co naturalnie przekłada się na większą liczbę czytelników.

Skoro przytaczamy dane statystyczne, warto jeszcze się przyjrzeć, jak Polacy wypadają na tle Europy. A wypadają, trzeba przyznać, nie najlepiej. Dane dotyczące tego, jak dużo czytają Europejczycy, w sierpniu ub.r. opublikował Eurostat. Z ankiety przeprowadzonej wśród mieszkańców poszczególnych krajów w 2022 r. wynika, że najwięcej czytają Szwajcarzy – przeszło 80% zadeklarowało, że w roku poprzedzającym badanie przeczytało przynajmniej jedną książkę; niewiele mniej czyta się w Luksemburgu (trochę ponad 75% mieszkańców), w Danii (przeszło 72% populacji), Norwegii (71%) i Estonii (blisko 71%). Odsetek czytających Polaków nieco różni się od tego, który podała Biblioteka Narodowa – według Eurostatu, stan czytelnictwa u nas wynosił w badanym okresie dokładnie 54,6% (według raportów BN z 2022 i 2023 r. – odpowiednio 34 i 43%), przy czym więcej niż dziesięć książek przeczytało 17,4% z nas.

Co się czyta?

Reklama

Po jakie lektury sięgamy najczęściej? Zgodnie z raportem BN prym wciąż wiedzie literatura popularna: kryminały, thrillery, powieści obyczajowe, w tym romanse, etc. Nie oznacza to jednak, że Polacy zapomnieli o klasyce, o czym świadczy wciąż duża popularność autorów takich jak m.in. Henryk Sienkiewicz, Adam Mickiewicz, Bolesław Prus, których czyta się nie tylko w ramach szkolnych lektur. Na szczycie listy najpopularniejszych pisarzy niezmiennie od 2019 r. plasuje się Remigiusz Mróz, ceniony za umiejętność budowania napięcia i rysowanie niebanalnych postaci z charakterem. (Nie bez znaczenia pozostaje też pewnie fakt, że w prozie opolanina aż roi się od odniesień do współczesności, dzięki czemu czytelnikom łatwiej jest się identyfikować z czytanym tekstem). Uwadze autorów badania BN nie uszedł sukces reportażu historycznego Joanny Kuciel-Frydryszak pt. Chłopki. Opowieść o naszych babkach. „Spektakularna popularność tej książki jest echem szerszego zjawiska dającego o sobie znać w wielu dziedzinach kultury, które polega na zainteresowaniu historią widzianą z perspektywy grup defaworyzowanych, takich, których głos był dotąd słabo słyszalny”.

Po co nam w ogóle książki?

Czyta się i „czyta” nie tylko książki, zarówno te papierowe i e-booki, jak i zyskujące coraz większą popularność audiobooki. Według BN, dwie trzecie Polaków regularnie sięga po dłuższe teksty w formie elektronicznej, a deklarują to również te osoby, które w ogóle nie czytają książek. „Czytanie dłuższych tekstów (takich jak artykuły prasowe, hasła encyklopedyczne itp.) na ekranach komputerów, tabletów i smartfonów w każdej grupie wiekowej jest częstsze niż lektura książek w jakiejkolwiek postaci”.

Czytanie jest ważne – ten fakt nie podlega żadnej dyskusji, a gdybyśmy chcieli wymienić wszystkie korzyści wynikające z obcowania z dłuższym tekstem, Niedziela musiałaby stać się grubym tomiszczem. Wydawałoby się – oczywista oczywistość, a jednak przypomnijmy, że 59% Polaków nie przeczytało w poprzednim roku żadnej książki. Dlaczego?

Bibliotekarze, którzy na co dzień mają do czynienia raczej z tymi systematycznymi czytelnikami, często zwracają uwagę, że nawyk czytania jest czymś, co wynosi się z domu – jeśli nasi najbliżsi chętnie sięgają po książki, dla nas również staje się to naturalne (i odwrotnie: jeśli czytanie kojarzy się już od najmłodszych lat z nudą i przykrym obowiązkiem, trudno będzie to zmienić w dorosłym życiu). Odnosi się to szczególnie właśnie do dzieci, które życia – w tym nawyków, dobrych i złych – uczą się przez obserwację przede wszystkim rodziców. Solidną analizę konsekwencji psychologicznych i rozwojowych codziennego czytania dzieciom przeprowadziła psycholog i psychoterapeuta dr Kamila Madeja-Bień, która napisała m.in.: „Głośne czytanie dziecku rozwija język, pamięć, wyobraźnię, uczy myślenia i koncentracji. Przynosi ogromną wiedzę oraz rozbudza liczne zainteresowania. Buduje także silną więź pomiędzy rodzicem i dzieckiem, wspiera jego rozwój psychiczny, wzmacnia samoocenę”. Jako dorośli powinniśmy czuć się odpowiedzialni za rozwój młodego pokolenia i kształtowanie jego przyszłości, a zatem nasza w tym głowa, by dzieciaki – nauczone własnym doświadczeniem słuchania i wzorem czytających dorosłych – chętnie sięgały po książki. Bo czym skorupka za młodu nasiąknie...

Co to będzie?

Czytanie nie jest obowiązkiem, to raczej kwestia wyboru – a wybór ten mówi dużo o nas jako społeczeństwie. Przyszło nam żyć w czasach, gdy jesteśmy nieustannie bombardowani informacjami i przyzwyczailiśmy się do skondensowanych treści, które nie wymagają dużego skupienia – by móc jeszcze więcej się dowiedzieć, coś jeszcze obejrzeć, czegoś posłuchać. Na czytanie książek, które musi dziś konkurować z dziesiątkami innych form spędzania (nie tylko wolnego) czasu, brakuje czasu i przestrzeni... w sensie nie do końca dosłownym. Tymczasem w tym zabieganym świecie książka jest tym, co jest w stanie dać nam chwilę spokoju i skupienia. I może właśnie choćby dlatego warto po nią sięgać – dla siebie i dla przyszłych pokoleń. „Ludzie przestają myśleć, gdy przestają czytać” – miał niegdyś powiedzieć Denis Diderot. Te słowa chyba powinny dać nam, nomen omen, do myślenia.

Oceń: +2 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Polscy internauci apelują do Parlamentu Europejskiego o obronę krzyża na pomniku św. Jana Pawła II

[ TEMATY ]

pomnik

Polacy

www.coeurdebretagne.com

CitizenGo Polska zredagowała petycję w sprawie obrony krzyża na pomniku św. Jana Pawła II w bretońskim miasteczku Ploërmel. Apel adresowany do liderów grup politycznych PE podpisało już ponad 24,8 tys. osób.

"Pragnę przypomnieć, że krzyż przypomina o chrześcijańskich korzeniach Europy. Każda próba cenzurowania przestrzeni publicznej poprzez eliminowanie tak ważnego dla Europy symbolu jest wyrazem odcinania się od korzeni, które ją zbudowały. Odwołując się do słów jednego z oo. założycieli zjednoczonej Europy, sł. bożego Roberta Schumana, który mówił, że 'demokracja będzie chrześcijańska albo nie będzie jej wcale. Demokracja antychrześcijańska byłaby karykaturą zmierzającą do pogrążenia się w tyrani, lub w anarchii', domagam się podjęcia przez Parlament Europejski działań w obronie krzyża we Francji" - brzmi fragment apelu, jaki do liderów grup politycznych PE kierują internauci za pośrednictwem portalu CitizenGo Polska. Zamieszczoną tam petycję w sprawie obrony krzyża na pomniku św. Jana Pawła II we francuskim miasteczku Ploërmel podpisało już ponad 24,8 tys. osób (stan na godz. 15.30).
CZYTAJ DALEJ

Duda o wyborach na CPAC: wierzę, że Polacy wybiorą wolność i uczciwość, a nie cynizm i draństwo

2025-05-28 08:38

[ TEMATY ]

USA

Polska

Polska

Prezydent Andrzej Duda

wybory 2025

CPAC

PAP/Darek Delmanowicz

Wierzę głęboko, że w wyborach Polacy wybiorą wolność i uczciwość, a nie cynizm i draństwo – powiedział we wtorek w Jasionce prezydent Andrzej Duda. Dodał także, że od początku swojej prezydentury robi wszystko, aby zacieśniać więzi ze Stanami Zjednoczonymi.

Duda był jednym z mówców podczas odbywającej się we wtorek w podrzeszowskiej Jasionce konferencji CPAC. Według prezydenta, miejsce to od niedawna ma szczególny wymiar dla relacji polsko-amerykańskich. "To miejsce, w którym jeszcze do niedawna zakwaterowani byli żołnierze armii Stanów Zjednoczonych, którzy tutaj trzymali pieczę nad Polską, trzymali pieczę nad tym, co dzieje się na Ukrainie" - podkreślił.
CZYTAJ DALEJ

Płock: Noc Kościołów po raz pierwszy w Polsce w całej diecezji

W diecezji płockiej, obchodzącej w tym roku jubileusz 950-lecia istnienia, z 31 maja na 1 czerwca zorganizowana zostanie „Noc Kościołów”, po raz pierwszy w Polsce obejmująca całą diecezję. Do udziału w wydarzeniu, w ramach którego odbywać się będą wystawy i koncerty, zgłosiło się 58 świątyń.

Kuria Diecezjalna Płocka, zapraszając na Noc Kościołów, zwróciła uwagę na szczególny charakter tego wydarzenia, podczas którego z 31 maja na 1 czerwca świątynie w dekanatach diecezji zostaną otwarte dla zwiedzających - „to noc, w której sacrum spotyka się z kulturą, sztuką i lokalną historią”.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję