Jest to badanie nieinwazyjne, bezbolesne i powszechnie dostępne w poradniach ginekologiczno-położniczych. Polega na pobraniu komórek za pomocą specjalnej szczoteczki z narządów rodnych kobiety i ich analizie. Uzyskany materiał jest przekazywany do oceny mikroskopowej w laboratorium. Jeżeli wynik analizy jest prawidłowy, kolejne badanie jest zalecane za 3 lata, a w grupach ryzyka – co roku. Wykrycie zmian nie musi oznaczać choroby nowotworowej – pacjentki z nieprawidłowym wynikiem są kierowane do dalszej diagnostyki.

Jak podaje portal Pacjent.gov (pacjent.gov.pl/zapobiegaj/nie-daj-sie-rakowi-szyjki-macicy ), ten rodzaj nowotworu wykrywa się co roku u ok. 0,5 mln kobiet na świecie, w Polsce u ok. 2,5 tys. Fakt, że nowe przypadki dotyczą najczęściej kobiet po 60. roku życia, nie powinien usypiać czujności młodszych pań. Regularne wykonywanie badań cytologicznych zalecane jest kobietom już od 21. roku życia. W placówkach, które mają podpisany kontrakt z NFZ, cytologię można – po spełnieniu określonych warunków – wykonać bezpłatnie.

Czynniki ryzyka

Cytowany portal informuje, że głównymi czynnikami mający wpływ na zachorowanie są: przewlekłe zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV 16 i 18 lub innymi typami onkogennymi; wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego; duża liczba partnerów lub partner niedochowujący wierności; duża liczba porodów; wiek i wieloletnie palenie papierosów. Wśród przyczyn prawdopodobnych portal wymienia m.in. wieloletnie stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych i zakażenie wirusem HIV.

Przełomowa zmiana

Prace naukowe doprowadziły do istotnych zmian w technice badania cytologicznego. Obecnie dostępna jest nowa metoda o wyższej dokładności i czułości – tzw. cytologia płynna. Z punktu widzenia pacjentki badanie przebiega tak samo. Istotna różnica polega na tym, że pobrany materiał jest umieszczany na podłożu płynnym – co zapobiega jego uszkodzeniu – w laboratorium natomiast przenoszony jest na filtr, który pozwala usunąć dodatkowe komórki, drobnoustroje i in., które mogłyby utrudnić ocenę. To znacznie poprawia jakość oceny mikroskopowej.

Zmiany w programie

Nowe osiągnięcia spowodowały, że prowadzony w Polsce program profilaktyki raka szyjki macicy został zmodyfikowany. Program obejmuje kobiety w wieku od 25 do 64 lat. Jeżeli w ciągu ostatnich 3 lat nie miały wykonanego przesiewowego badania cytologicznego, mogą skorzystać z niego – bez skierowania – w schemacie tradycyjnym lub nowym. Schemat tradycyjny oznacza wykonanie klasycznej cytologii z możliwością jej powtórzenia – przy prawidłowym wyniku – za 3 lata.

W nowym schemacie badanie rozpoczyna się od wykonania testu HPV HR z genotypowaniem. Test pozwala na wykrycie DNA lub RNA brodawczaka ludzkiego (HPV) o wysokim ryzyku wywołania raka szyjki macicy. Materiał do badania pobiera się przez pobranie wymazu z szyjki macicy. Jeżeli wynik testu jest dodatni, z tego samego materiału wykonywana jest cytologia na podłożu płynnym.

Gdy pacjentka nie spełnia kryteriów określonych w programie profilaktycznym, zarówno test w kierunku HPV, jak i cytologię płynną może wykonać w wielu prywatnych placówkach diagnostycznych.

Artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady medycznej.