Eucharystię w katedrze polowej poprzedziło pożegnanie i modlitwa w Archikatedrze św. Jana Chrzciciela. Kard. Kazimierz Nycz, przewodniczył tam krótkiej liturgii słowa. Ulicami Starego Miasta przeszedł kondukt pogrzebowy.

Pożegnanie abp. Stanisława Galla odbyło się zgodnie z ceremoniałem wojskowym. Zmarłego w 1942 r. hierarchę, żegnała Kompania Reprezentacyjna Wojska Polskiego. Trumna ze szczątkami abp. Galla dotarła do katedry polowej na lawecie. Wraz z konduktem ulicami Starego Miasta szli kard. Kazimierz Nycz, abp Sławoj Leszek Głódź, metropolita gdański, biskup polowy Józef Guzdek. Obecni byli kapelani, członkowie rodziny abp. Galla, żołnierze WP, podchorążowie Wojskowej Akademii Technicznej, pracownicy Kurii Ordynariatu Polowego i mieszkańcy Warszawy.

W homilii bp Guzdek powiedział, że pomimo różnych propozycji, a nawet nacisków abo Gall zachował godność i wewnętrzną wolność. Do końca swego życia pozostał wierny wartościom, które najpełniej wyrażają trzy słowa wypisane na wojskowych sztandarach: Bóg, Honor, Ojczyzna – powiedział.

Andrzej Tarwid

Zwrócił uwagę, że jako ordynariusz wojskowy bp Stanisław Gall uznał, że jego podstawową powinnością jest spotykanie się i wspieranie walczących żołnierzy, „aby im nieść posługę religijną, wlewać w ich serca nadzieję i motywować do dalszej walki, przypominając słowa Jezusa, że najwyższą miarą miłości, jest ofiara życia”.

Mszę św. koncelebrował m.in. abp Stanisław Gądecki, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, a wraz z nim kilkunastu arcybiskupów, biskupów, kapelanów oraz duchownych obydwu warszawskich diecezji.

Na zakończenie Mszy św. głos zabrał prezydent Andrzej Duda, który podkreślił, że „Polska w uroczysty sposób odprowadza dziś na należne mu miejsce pierwszego biskupa polowego odrodzonej w 1918 r. Ojczyzny”.

– Chowamy w podziemiach katedry polowej jednego z bohaterów polskiej niepodległości, jednego z bohaterów wolnej Rzeczypospolitej, człowieka rzeczywiście niezłomnego. Księże arcybiskupie, księże generale dziękujemy za wierną służbę ojczyźnie – powiedział prezydent RP.

List od ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka odczytał sekretarz stanu w MON Sebastian Chwałek.

Liturgii ostatniego pożegnania przewodniczył abp Sławoj Leszek Głódź, metropolita gdański, pierwszy biskup polowy po odnowieniu Ordynariatu Polowego w 1991 r. Trumna ze szczątkami abp. Galla została umieszczona w krypcie.

Następnie prezydent Andrzej Duda odsłonił tablicę upamiętniającą abp. Stanisława Galla w Kaplicy Pamięci, znajdującej się bezpośrednio nad kryptą. Tablicę poświęcił bp Józef Guzdek.

***

Stanisław Gall urodził się 21 kwietnia 1865 r. w Warszawie. Studiował w latach 1880–1883 w seminarium duchownym w Warszawie, następnie w latach 1883–1887 w Rzymie filozofię, teologię i prawo kanoniczne. W 1887 r. obronił doktorat z filozofii. Święcenia kapłańskie przyjął w Warszawie 29 czerwca 1887 r. Po święceniach pełnił posługę duszpasterską na Służewie. W 1889 r. został profesorem liturgiki i filozofii warszawskiego seminarium duchownego, następnie wicerektorem seminarium. W 1910 r. mianowano go rektorem seminarium.

29 lipca 1918 r. papież Benedykt XV mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji warszawskiej i biskupem tytularnym Halikarnasu. Sakrę biskupią przyjął w archikatedrze św. Jana Chrzciciela 17 listopada 1918 r. z rąk abp. Aleksandra Kakowskiego, metropolity warszawskiego.

5 lutego 1919 r. został mianowany przez papieża Benedykta XV biskupem polowym Wojsk Polskich. Równocześnie otrzymał stopień generała porucznika (zmieniony w 1922 r. na generała dywizji). Rządy w diecezji objął 21 lutego 1919 r. Odegrał kluczową rolę w organizacji i funkcjonowaniu duszpasterstwa wojskowego podczas wojny polsko-bolszewickiej. Zorganizował kurię biskupią oraz sieć duszpasterstwa wojskowego.

Po przewrocie majowym 1926 r. począł krytycznie odnosić się do władz państwowych i Józefa Piłsudskiego. W 1932 r. bp Gall złożył rezygnację z funkcji biskupa polowego, a w styczniu 1933 r. przeszedł w stan spoczynku jako generał dywizji Wojska Polskiego.

Po rezygnacji z funkcji biskupa polowego został mianowany 16 lutego 1933 r. przez Piusa XI tytularnym arcybiskupem Karpathos i pełnił posługę duszpasterską w archidiecezji warszawskiej, w której do 1939 r. był wikariuszem generalnym. W styczniu 1939 r., po śmierci kard. Aleksandra Kakowskiego, został wybrany wikariuszem kapitulnym – tymczasowym rządcą archidiecezji. 6 stycznia 1940 r. mianowany został przez papieża Piusa XII administratorem apostolskim archidiecezji warszawskiej.

Abp Gall zachowywał w okresie okupacji bezkompromisową postawę wobec Niemców. Informował Watykan o sytuacji w kraju i zbrodniach popełnianych przez okupanta. Zmarł 11 września 1942 r. w Warszawie. Pochowany został w grobie rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim.

We wrześniu 2017 r. w związku z 75. rocznicą śmierci abp. Galla, przypadającą w tym roku setną rocznicą konsekracji biskupiej i przyszłoroczną setną rocznicą ustanowienia biskupstwa polowego, ordynariusz wojskowy bp Józef Guzdek rozpoczął starania o złożenie szczątków abp. Galla w krypcie katedry polowej. Ordynariat Polowy chce w ten sposób nawiązać do tradycji pochówków biskupich w ich katedrach.

Po uzyskaniu zgody kard. Kazimierza Nycza i odpowiednich instytucji, 29 stycznia br. odbyła się ekshumacja abp. Stanisława Galla z udziałem przedstawicieli archidiecezji warszawskiej i ordynariatu polowego. Abp Stanisław Gall spocznie w krypcie znajdującej się w podziemiach katedry polowej obok bp. Władysława Bandurskiego, honorowego kapelana Pierwszej Brygady Legionów Polskich i bp. Tadeusza Płoskiego, biskupa polowego WP w latach 2004–2010.