Siewierz i ziemia siewierska mają bogatą przeszłość czego dowodem są zachowane zabytki architektury sakralnej i świeckiej. Parafia siewierska jest równie stara jak gród. Ziemia siewierska początkowo należała do Małopolski. Pierwsza wzmianka historyczna o Siewierzu znajduje się w dokumencie legata papieskiego Idziego z 1125 r., w którym napisano, że klasztor benedyktynów w Tyńcu pod Krakowem pobierał część opłat z targu i jatki w Siewierzu. Okres ten kończy się w 1178 r., kiedy Kazimierz Sprawiedliwy darował gród siewierski Mieszkowi Plątonogiemu księciu opolsko-raciborskiemu. W połowie XIII w. był siedzibą kasztelani.

Istniała tutaj także komora celna, z której dochody w 1223 r. pobierał konwent norbertanek z Rybnika. Gród w tym czasie położony był wokół kościoła św. Jana Chrzciciela, a więc w pewnej odległości od dzisiejszego centrum miasta. Prawdopodobnie po spaleniu grodu w 1241 r. przez Tatarów przeniesiono osadę w miejsce chronione rzeką oraz rozległymi bagnami. W 1276 r. Siewierz otrzymał prawa miejskie, jednakże nie zachował się dokument lokacyjny. W 1281 r. dystrykt siewierski przeszedł we władanie książąt bytomsko-kozielskich, którzy z kolei w 1337 r. sprzedali go książętom cieszyńskim.

W 1341 r. po raz pierwszy w dokumentach użyto formy " księstwo siewierskie". W 1443 r. książę cieszyński Wacław sprzedał księstwo siewierskie biskupowi krakowskiemu Zbigniewowi Oleśnickiemu. Księstwo znajdując się poza granicami Korony posiadało własne prawa, sądy i wojsko. Na podstawie uchwał Sejmu Wielkiego z 1790 r. i 1791 r. księstwo zostało włączone do Korony. Po III rozbiorze Polski ziemia siewierska została zagarnięta przez Prusaków i włączona jako tzw. " Nowy Śląsk". Po wkroczeniu wojsk francuskich w 1807 r. Napoleon Bonaparte reaktywował księstwo siewierskie i nadał je marszałkowi Lannes, księciu de Montebello. Po Kongresie Wiedeńskim Siewierz znalazł się pod zaborem rosyjskim.

Około 1140 r. zbudowano w Siewierzu kościół św. Jana Chrzciciela. Z 1224 r. pochodzi informacja o tym, że kościół pw. św. Marii w Siewierzu został przez księcia opolskiego Kazimierza uposażony podopolską wsią Dobrzeń. W 1228 r. prawo patronatu nad tym kościołem otrzymał klasztor norbertanek w Czarnowąsach pod Opolem. W 1304 r. Kazimierz książe bytomski potwierdził Dytwinowi plebanowi z Siewierza nabycie młyna nad Czarną Przemszą. W 1325 r. dokument świętopietrza wspomina o Tilo plebanie siewierskim. Bulla papieska z 1424 r. wspomina, iż kościół św. Jana Chrzciciela był ośrodkiem parafii, a kościół św. Macieja kościołem filialnym. Bulla ta potwierdza prawo patronatu klasztoru norbertanek w Czarnowąsach do kościoła parafialnego w Siewierzu.

W połowie XV w. kościołem parafialnym był już kościół św. Macieja. Od 1619 r. istniała w Siewierzu także parafia szpitalna pod wezwaniem św. Barbary i Walentego, którą zlikwidowano dopiero w 1840 r. Duża parafia siewierska zaczęła się stopniowo dzielić po II wojnie światowej. Do początków XVIII w. parafia siewierska należała do dekanatu bytomskiego, później utworzono dekanat siewierski pokrywający się prawie w całości z granicami księstwa. W 1867 r. zniesiono dekanat siewierski, a parafię włączono do dekanatu będzińskiego. W 1947 r. reaktywowano dekanat siewierski.

Kościół św. Macieja pochodzi z I połowy XV w. Początkowo zbudowano murowane prezbiterium a następnie dobudowano drewnianą nawę. Przed rokiem 1598 nawę przebudowano na murowaną. W latach 1647-57 staraniem biskupa krakowskiego Piotra Gębickiego kościół częściowo przebudowano. Obecny kształt świątynia uzyskała w latach 1782-84 po rozbudowie prowadzonej przez biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka. Przedłużono wówczas kościół w kierunku zachodnim o 5 m. Wzniesiono nową jednowieżową fasadę, zbudowano kruchtę, skarbiec i jedną kaplicę od strony południowej. W jej wyniku kościół otrzymał wygląd barokowo-klasycystyczny. Jest to kościół orientowany, jednonawowy z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie. W głównym ołtarzu znajduje się obraz św. Macieja Apostoła. Boczne kaplice są pw. Matki Bożej Różańcowej i Pana Jezusa Ukrzyżowanego. Kościół otoczony jest murem, w którym znajdują się trzy bramy. Ozdobą murów jest trójarkadowa brama zwana biskupią. W 1957 r. kościół otrzymał nową polichromię wnętrza oraz tynki zewnętrzne. W latach 1989-97 staraniem proboszcza, dziekana ks. Józefa Dawczyńskiego kościół otrzymał nowe wieże i został pokryty blachą miedzianą. Odnowiono także wnętrze świątyni zmieniając jego wystrój. Kościół konsekrowany był 9 września 1883 r. przez biskupa kieleckiego Tomasza Kulińskiego.

Na cmentarzu znajduje się kościół św. Jana Chrzciciela pochodzący z XII w. Jest to najstarszy zabytek sakralny w regionie. Wzniesiony został prawdopodobnie ok. 1140 r. przez znanego fundatora kościołów, Piotra Własta Dunina. Do XV w. był kościołem parafialnym, później filialnym. Po runięciu sklepienia w 1639 r. wzmocniono ściany masywnymi przyporami i podwyższono szczyty. W 1696 r. wzniesiono barokową wieżyczkę na sygnaturkę, wykonano drewniany sufit i dobudowano kruchtę. W latach 50-tych XX w. przeprowadzono prace konserwatorskie, odtwarzając sklepienie kolebkowe oraz usuwając elementy XVIII-wieczne. W 1993 r. przeprowadzono remont dachu kładąc nowe poszycie z podwójnych gontów. Jest to kościół romański, orientowany; murowany z kamienia ciosowego; prostokątny, jednonawowy z półkolistą absydą. Przy zachodniej ścianie znajdują się pozostałości empory, w absydzie fragmenty dwuwarstwowej polichromii romańskiej i gotyckiej z nieczytelnymi scenami figuralnymi. Do wnętrza świątyni prowadzi uskokowy portal zamknięty półkoliście z prostokątnym otworem wejściowym. Na terenie parafii przy ul. Krakowskiej znajduje się także kościół św. Barbary i Walentego, dawniej szpitalny, wybudowany w 1618 r. staraniem mieszczan siewierskich.