Reklama

W wolnej chwili

205 lat temu powstało Towarzystwo Filomatów

205 lat temu, 1 października 1817 r., na Uniwersytecie Wileńskim powstało tajne Towarzystwo Filomatyczne. "Filomaci byli najważniejszą grupą w pokoleniu, które przeprowadziło przemianę oświeceniowo-romantyczną w Polsce. To wśród nich najwcześniej pojawili się młodzi autorzy, którzy torowali drogę romantyzmowi" - powiedział PAP prof. Bogusław Dopart, literaturoznawca z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

[ TEMATY ]

nauka

studenci

Adobe Stock

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Źródeł inspiracji do rozwiązań organizacyjnych oraz ideowych filomatów należy szukać na innych uczelniach z tamtego czasu. "Elita studencka kierowała swoją uwagę ku ościennym uczelniom pruskim czy niemieckim. Blisko był Królewiec, w polu widzenia była Jena, w której na przełomie wieków rodził się romantyzm niemiecki. Szczególne znaczenie dla filomackich filologów (Jeżowskiego, Kowalewskiego, Mickiewicza) miały osiągnięcia humanistyki w Getyndze. Nie bez znaczenia dla form działalności filomackiej były zawiązane w Niemczech grupy literackie, niemiecki ruch studencki (ruch burszowski, korporacyjny), być może również powstałe w USA bractwa studenckie" – ocenił prof. Dopart.

Młodzi wilnianie imponowali chłonnością intelektualną. Zainteresowania filomatów rozwijały się wokół filologii klasycznej, myśli moralnej, filozofii, historii, prawa, estetyki, nawet wokół ekonomii i polityki. Przyswajali myśl niemiecką, francuską, brytyjską, także amerykański franklinizm. Ich twórczość literacka szła w parze z wiedzą naukową o człowieku i o świecie. "Swą rewolucję romantyczną przeprowadzali w oparciu o wykształcenie zdobyte na oświeceniowym uniwersytecie. Wspierała ich filologia, hermeneutyka, historia filozofii greckiej. Gdyby Mickiewicz nie znał studiów porównawczych nad religiami, które zainicjowano w Getyndze, na pewno nie stworzyłby rewelacyjnych +Dziadów+ wileńsko-kowieńskich" – powiedział badacz.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

"Filomatom zawdzięczamy przede wszystkim model co prawda jeszcze przedromantycznej, ale zwiastującej już jednak nową epokę +republiki młodych+. Tam kształtowała się kultura nowoczesnej wspólnoty i indywidualności" – zaznaczył prof. Dopart. "To młodzi wilnianie na nowo odkryli tradycje klasyczne, na nowo je interpretowali, a jednocześnie z wielką otwartością, w twórczy i nieepigoński sposób odwoływali się do nowoczesnych idei" – dodał.

Podziel się cytatem

Reklama

Filomaci są trwale obecni w naszej tradycji kulturalnej. Jak wskazał prof. Doprt, "stworzyli pewne wzory dla naszych doświadczeń intymnych". Sięgamy do postaci Tomasza Zana jako uosobienia pięknej, lojalnej, ofiarnej przyjaźni. Wspominamy o miłości Gustawa i Maryli. Filomaci położyli zasługi dla polskiego regionalizmu. "Pierwszy program naszego romantyzmu, pod znakiem ludowości, kształtował się w intensywnym dialogu Mickiewicza z filomackimi +balladzistami+ – Czeczotem, Zanem" – zwrócił uwagę literaturoznawca. "Z innych wielkich legend filomackich mamy +celę Konrada+ w klasztorze bazyliańskim, przeniesioną do poezji w III części +Dziadów+. W więziennych murach poeta wygłosił jedną ze swych improwizacji, w której cierpienie młodzieży wileńskiej ujął w kontekście męki krzyżowej Chrystusa. To zalążek polskiego mesjanizmu" – wyjaśnił prof. Dopart.

Reklama

"Zasługą filomatów jest to, że byli oni najważniejszą grupą w pokoleniu, które przeprowadziło przemianę oświeceniowo-romantyczną w Polsce. To wśród nich najwcześniej pojawili się młodzi autorzy, którzy torowali drogę romantyzmowi" – podkreślił prof. Bogusław Dopart. "Zawdzięczamy im również zespół wartości, do których we wszystkich następnych epokach odwoływały się polskie organizacje młodzieżowe. Więcej, to u filomatów, łączących inspiracje oświeceniowe i romantyczne, kształtował się etos inteligencki i podstawy tradycji inteligenckiej" – powiedział.

Reklama

W rozmowie z PAP prof. Dopart zaznaczył, że "czasem uważa się, iż filomaci byli grupą dość przeciętnych młodych ludzi, którzy miejsce w pamięci zbiorowej zawdzięczają Adamowi Mickiewiczowi". "Jest to jednak nieprawda, ponieważ byli oni elitą studencką, która wywarła niezwykły wpływ na świadomość polityczną i literacką Polaków" – podkreślił literaturoznawca. Jak zwrócił uwagę, "długo by wymieniać ich indywidualne osiągnięcia i zasługi". "Józef Jeżowski był wykładowcą uniwersytetów w Kazaniu i Moskwie. Kariery profesorskie zrobili również Józef Kowalewski i Aleksander Chodźko. Franciszek Hieronim Malewski był znakomitym prawnikiem, kodyfikatorem praw litewskich, przy tym współzałożycielem oraz redaktorem +Tygodnika Petersburskiego+. Bardzo wartościowe publikacje folklorystyczne zawdzięczamy Janowi Czeczotowi, który należy też do ojców założycieli nowoczesnej literatury białoruskiej. Do postaci o międzynarodowym znaczeniu, wręcz emblematycznych postaci XIX wieku, należy Ignacy Domeyko" – wyjaśnił. "Wszelkie próby pomniejszania znaczenia i dorobku filomatów są zupełnie bezprzedmiotowe" – podsumował prof. Bogusław Dopart.(PAP)

Reklama

Autorka: Anna Kruszyńska

akr/ skp/

2022-10-01 07:56

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Szkoły przechodzą na naukę zdalną

Od poniedziałku do 9 stycznia zawieszone są zajęcia stacjonarne w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Wprowadzona zostaje nauka zdalna. Ograniczenie pracy stacjonarnej nie obejmuje przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych form wychowania przedszkolnego.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra edukacji i nauki w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, od 20 grudnia 2021 r. do 9 stycznia 2022 r. zostanie ograniczone stacjonarne funkcjonowania szkół podstawowych i ponadpodstawowych i wprowadzone w nich nauczanie z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.

CZYTAJ DALEJ

Ponad 50 tysięcy widzów w polskich kinach na pokazach 4. sezonu "The Chosen"

2024-03-28 11:39

[ TEMATY ]

„The Chosen”

Materiały promocyjne/thechosen.pl

Serial o Jezusie z kolejnym sukcesem. W polskich kinach 4. sezon zebrał ponad 50 000 widzów, a licznik wciąż rośnie. Kolejne odcinki serialu, co stało się całkowitym fenomenem w branży filmowej, wciąż wyświetlane są w kinach.

Poza repertuarowym wyświetlaniem w kinach, również społeczność ambasadorów serialu organizuje w całej Polsce pokazy grupowe, które nierzadko mają sale zajęte do ostatnich miejsc. W wielu miejscowościach można wybrać się na taki pokaz czy to do kina sieciowego, lokalnego czy domu kultury. Kina widząc ogromne zainteresowanie same wstawiają do repertuaru kolejne odcinki lub powtarzają wyświetlanie od 1 odcinka. Już pojawiają się pierwsze całodzienne maratony z 4. sezonem.

CZYTAJ DALEJ

Rozważania na Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego: szatan połknął haczyk

2024-03-28 23:26

[ TEMATY ]

rozważania

ks. Marek Studenski

Materiał prasowy

Jak wygląda walka dobra ze złem na zupełnie innym, nieuchwytnym poziomie? Jak to możliwe, że szatan, będący ucieleśnieniem zła, może zostać oszukany i pokonany przez dobro?

Zagłębimy się w niezwykłą historię i symbolikę Hortus deliciarum (grodu rozkoszy) Herrady z Landsbergu (ok. 1180). Ten odcinek to nie tylko opowieść o starciu duchowych sił, ale także głębokie przemyślenia na temat tego, jak każdy z nas może stawić czoła pokusom i trudnościom, wykorzystując mądrość przekazywaną przez wieki.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję