Długi fragment Ewangelii św. Mateusza, który dziś czytamy (Mt 5,17-37), należy umieścić w kontekście Kazania na Górze, którego jest częścią.

Jezus głosi przede wszystkim błogosławieństwa: są one zapowiedzią, że królestwo Boże, o którym mówili prorocy, oczekiwane od wieków obecnie wreszcie nadeszło.

Prorocy zapowiadali, że królestwo Boże przyniesie szczęście ubogim, pociechę strapionym, jeńcom wolność (por. Iz 61, 1). Teraz Jezus potwierdza, że to wszystko się wypełnia i to wypełnia dla wszystkich.

W ubiegłą niedzielę słyszeliśmy fragment, który następuje bezpośrednio po błogosławieństwach, gdy Jezus mówi, że uczniowie są solą ziemi i światłem świata.

Za pomocą tych obrazów Jezus stwierdza, że królestwo Boże, które nadeszło, odsłania się w życiu uczniów, którzy są powołani do ukazywania poprzez swoje dzieła, w swoim życiu, obecności Królestwa pośród ludzi.

Kontynuując swoją mowę, Jezus staje się bardziej konkretny: jakie są te dzieła, do których wykonywania powołani są uczniowie? Opisując je, Jezus wraca do Starego Prawa, analizując pewne przypadki zachowań i otwierając je na nową sprawiedliwość, nową moralność.

Ten fragment odzwierciedla dynamikę, która jest typowa dla Nowego Testamentu, a którą później jeszcze wyraźniej zobaczymy w Listach św. Pawła: najpierw jest głoszenie łaski, miłosierdzia Bożego, które dosięga człowieka, bezinteresownie. A następnie rodzi się także konieczność dostosowania swojego zachowania do tego, co się w nas wydarzyło.

Możemy powiedzieć, że dla tych, którzy odkrywają obecność Królestwa w swoim życiu, stara sprawiedliwość już nie wystarcza. Nie wystarczy już przestrzeganie praw, nie wystarcza już ograniczanie się do dobrego wykonywania swoich obowiązki. Rodzą się nowe wymagania, nowy sposób istnienia, bycia w relacjach; nowy sposób miłowania.

Dzisiejsza Ewangelia mówi o czymś ponad, o czymś co wykracza poza. Można powiedzieć, że mówi o ludzkim sercu, które jest teraz wezwane do zachowania się w nowy sposób, ponieważ żyje w nowym czasie.

Nie chodzi o to, by robić coś więcej, bo w przeciwnym razie, zgodnie z logiką mowy, nie zmieniłoby się absolutnie nic: nadal istniałoby prawo, którego należy przestrzegać, by zyskać zbawienie, a Jezus byłby nauczycielem tylko nieco bardziej wymagającym niż inni.

Mowa natomiast jest zupełnie inna: ten, do którego dotarło zbawienie, nie może już zachowywać się tak, jak wcześniej, nie może już zadowalać się przestrzeganiem prawa, niezależnie od tego, jak bardzo było ono dobre i święte. Nie może uczynić nic innego, jak oddać swoje życie.

Dlatego Jezus wyraźnie mówi o przejściu, o skoku, którego trzeba dokonać w stosunku do starego Prawa, powtarzając kilkakrotnie antytezę „Słyszeliście, że powiedziano… ale ja wam powiadam”; i to nie dlatego, że to, co proponuje Jezus, jest zupełnie inne niż stare Prawo, ale dlatego, że całkowicie zmieniła się motywacja, która ożywia każdą sferę życia, każdy gest i zachowanie, każde słowo, które zostanie wypowiedziane, każdą relację z ludźmi i rzeczami. Jak powiedzieliśmy, nie chodzi już o obowiązek do spełnienia, ale o bezinteresowność otrzymaną, na którą winniśmy odpowiedzieć równie bezinteresownie. Miłości się nie mierzy.

Kiedy Jezus mówi, że nie przyszedł znieść prawa, ale je wypełnić, chce przez to powiedzieć, że prawdziwe znaczenie Prawa, prawdziwy zamiar, był właśnie taki: doprowadzić człowieka do tej większej miłości i bezinteresowności, która może się zrodzić jedynie w sercu wdzięcznym i dziękującym za to, co otrzymało.