Reklama

Kościół nad Odrą i Bałtykiem

Na krawędzi

70 lat polskiego Szczecina

Niedziela szczecińsko-kamieńska 19/2015, str. 8

[ TEMATY ]

Szczecin

pl.wikipedia.org

Szczecin, rok 1945

Szczecin, rok 1945

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Mija właśnie siedemdziesiąt lat od momentu, gdy Szczecin znalazł się w polskich granicach. Taki prezent od Stalina, który zabrał nam Lwów i Wilno, a dał Szczecin, zaznaczając, że będzie on polski, dopóki jemu się tak będzie podobało. Więc bądźcie grzeczni, Polaczki... Mówiono wówczas, że na powrót stał się miastem polskim. Ten powrót to rzecz jasna propaganda polityczna, ale prawdą jest, że od siedemdziesięciu lat mieszkańcy naszego miasta starają się uczynić Szczecin miastem polskim. Na ile nam się udało?

Co to właściwie znaczy, że miasto jest polskie? Czy wystarczy, że leży w granicach państwa polskiego? Ale przecież był czas, gdy tego państwa nie było – czy wtedy Kraków i Warszawa nie były polskimi miastami? Może zatem polskie to takie, w którym wszyscy mieszkańcy mówią po polsku? Ale czy mozaika językowa Wilna i Lwowa w jakiś sposób umniejszała polskość tych miast? Może więc zapytać inaczej: polskość miasta to tylko opis czy jakieś zadanie? Naśmiewali się ze mnie kiedyś przyjacielsko znajomi ze Lwowa: Szczecin, takie polskie miasto, tam każdy kamień mówi: „Guten Tag”. Poradziłem im, żeby uważnie posłuchali lwowskich kamieni... Coś jednak jest w tej „mowie kamieni”. Czy nie chodzi o to, by miasto było tak urządzone architektonicznie, społecznie, kulturowo, duchowo, by Polacy czuli się tu u siebie, a goście z zewnątrz nie mieli wątpliwości u kogo są w gościnie?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Pod koniec lat 40. XX wieku sytuacja była paradoksalna: w mieście nie było ani jednego budynku zbudowanego przez Polaków, za to wśród mieszkańców praktycznie nie było Niemców. W tych niemieckich budynkach Polacy starali się jak najsensowniej ułożyć sobie życie, ale tak do końca nie mogli czuć się u siebie. Jeszcze w końcu lat 50. wielu szczecinian mieszkało na walizkach, nie mając pewności, czy nie trzeba będzie znowu wyjeżdżać. W końcu łaska pańska (tu czytaj: sowiecka) na pstrym koniu jeździ. Pan (tym razem Nikita Chruszczow) przyjechał do Szczecina w lipcu 1959 r. i łaskawie oświadczył, że Szczecin pozostanie polski, za co otrzymał honorowe obywatelstwo miasta. Niepokój ucichł, w mieście zaczęły powstawać nowe budynki i osiedla, teraz już budowane przez Polaków, ale prawdziwie bezpiecznie Polacy w Szczecinie poczuli się dopiero po odzyskaniu niepodległości i uznaniu przez zjednoczone Niemcy obecnej granicy.

PRL-owska propaganda robiła co mogła, by przekonać obywateli do „odwiecznej” polskości „piastowskiego” Szczecina, pojawiały się nawet „naukowe” artykuły o „repolonizacji” Szczecina. Mieszkańcy czuli kłamstwo i reagowali kpiną: którejś nocy na Bramie Portowej nabazgrany został duży napis: Stettin immer polnisch!” Szczecin był przed 1945 r. pomorski, szwedzki, pruski, francuski, niemiecki – ale polski nie. No chyba, żeby zaliczyć krótkotrwałą obecność tutaj polskich wojów za Mieszka I i Bolesława Chrobrego oraz podporządkowanie sobie Pomorza przez Bolesława Krzywoustego. W czasach PRL miasto stawało się polskie jakby wbrew propagandzie, najmocniej w latach przełomów: w grudniu 1970, styczniu 1971, sierpniu 1980. Po prostu w tych protestach Polacy pokazywali, że to oni są gospodarzami w mieście, „obca dłoń” nie może o wszystkim decydować. Polskość miasta budował Kościół, organizacje społeczne, takie jak PTTK czy Szczeciński Klub Katolików. Dzisiaj polskość Szczecina nie budzi wątpliwości. Buduje go samorząd, szkoła, Kościół, media, Trzeci Sektor, a świadczą o niej portale internetowe, nabazgrane napisy typu „Kocham Szczecin”, wydarzenia kulturalne i – paradoksalnie – to, że niemieckiej przeszłości Szczecina nikt już ukrywać nie próbuje. Przeciwnie: polskich mieszkańców niemiecka przeszłość fascynuje. Pogłębia się przekonanie, że już umiemy na niemieckim fundamencie budować polską teraźniejszość. Bo jesteśmy tu u siebie. Kiedyś gospodarzyli tu ludzie mówiący po niemiecku. Dzisiaj gospodarzymy my. Lepiej lub gorzej. Po swojemu.

* * *

Przemysław Fenrych
Historyk, felietonista, z-ca dyrektora Centrum Szkoleniowego Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej w Szczecinie

2015-05-07 14:11

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Pierwsze na świecie sanktuarium Dzieci Fatimskich

9 września 2017 r. arcybiskup metropolita szczecińsko-kamieński Andrzej Dzięga konsekrował pierwsze na świecie sanktuarium, którego patronami są Dzieci Fatimskie. W wypełnionym po brzegi kościele w parafii pw. św. Tomasza Ap. na os. Kasztanowym w Szczecinie Mszę św. koncelebrowali bp Henryk Wejman oraz kilkudziesięciu księży, w tym wielu z innych diecezji w Polsce

Pomysłodawcą i osobą zabiegającą o powstanie tego sanktuarium, a następnie dbającą o to, by zostało ono zbudowane w duchu fatimskim, tzn. m.in. z repliką Kaplicy Objawień Fatimskich, jest ks. kan. Marek Maciążek, kustosz sanktuarium. 13 lat pracy i modlitwy zaowocowało nie tylko piękną budowlą sakralną, ale przede wszystkim pogłębieniem wiary i wiedzy o Fatimie parafian oraz gości odwiedzających to miejsce.
CZYTAJ DALEJ

Watykan: pierwsze plany nowego papieża

2025-05-08 21:40

[ TEMATY ]

Papież Leon XIV

PAP/Art Service

Nowy papież Leon XIV odprawi w piątek o godz. 11 Mszę św. w Kaplicy Sykstyńskiej - zapowiedziano w Watykanie. W poniedziałek 12 maja papież spotka się z wysłannikami mediów w Auli Pawła VI.

Dyrektor biura prasowego Stolicy Apostolskiej przedstawił w czwartek dziennikarzom pierwsze plany nowego papieża.
CZYTAJ DALEJ

Duda: składam serdeczne gratulacje papieżowi Leonowi XIV

2025-05-08 19:54

[ TEMATY ]

Andrzej Duda

Papież Leon XIV

Karol Porwich/Niedziela

Prezydent Andrzej Duda

Prezydent Andrzej Duda

Prezydent Andrzej Duda złożył na platformie X serdeczne gratulacje nowemu papieżowi Leonowi XIV. Jak dodał, jest to moment głęboko poruszający dla wspólnoty Kościoła katolickiego i dla całego świata.

W czwartek nowym papieżem został kardynał Robert Prevost z USA, który przyjął imię Leon XIV. Wiadomość o jego wyborze ogłosił w czwartek po godz. 19 z balkonu bazyliki Świętego Piotra kardynał protodiakon Dominique Mamberti.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję